Абулхайрхон ҳақидаги китоб Ҳиндистонда топилиб, Қозоғистонга олиб келинди
Қўлёзмалар ва нодир китоблар миллий марказида “Ҳиндистон фондларида Марказий Осиё ва Қозоғистон тарихига оид қадимий қўлёзмалар ва архив маълумотлари” мавзусида илмий семинар бўлиб ўтди, деб хабар беради Каzinform агентлиги ҚР Маданият ва ахборот вазирлигига таяниб.

Тадбирда Ҳиндистоннинг Қозоғистон Республикасидаги элчихонаси ҳузуридаги Свами Вивекананда номидаги маданият маркази, Ал-Фаробий номидаги Қозоғистон Миллий университетининг “Ёзув ва маънавий мерос ёдгорликлари” илмий-тадқиқот маркази ва Л. Н. Гумилев номидаги ЕМУ тарихчилари ва олимлари иштирок этди.

Семинарда “Архив 2025” лойиҳаси доирасида Ҳиндистондан қўлёзмалар ва нодир китоблар миллий маркази мутахассислари томонидан Қозоғистонга олиб келинган тарихий қўлёзма ва ҳужжатларни илмий муомалага киритиш масалалари муҳокама қилинди. Шунингдек, Ҳиндистон фондларида ҳали топилмаган Қозоғистон ва Марказий Осиёга оид муҳим тарихий ҳужжатларни тўплаш ва ўрганиш масаласи ҳам кун тартибидан ўрин олди.

“Архив-2025” давлат лойиҳаси жаҳон қозоқлари тарихига оид барча маълумотларни тўплаш учун янги имкониятлар очади. Ўтган йили Ҳиндистонга ташкил этилган тадқиқот экспедицияси жуда самарали бўлди. Марказ мутахассислари ва олимлари мамлакатимиз тарихига оид кўплаб қимматли ҳужжатларни топиб, уларнинг нусхаларини ўз ватанларига етказди. Бу фақат бошланиши. Чунки Ҳиндистон архивларида қозоқ тарихига оид жуда катта мерос тўпланган. Ишончим комилки, бу борадаги ишлар давом эттирилади”, – дейди Қўлёзмалар ва нодир китоблар миллий маркази директори Жандос Болдиқов.

Семинарда Ҳиндистоннинг Қозоғистондаги элчихонаси қошидаги Свами Вивекананда маданият маркази директори Санжай Веди Ҳиндистондаги Патна кутубхонасидан топилган “Тарих-и Абулхайрхон” ва «History of Mongols» номли форс тилидаги китоблар нусхаларини тақдим этди.
“Ота-боболаримиз ўрта асрлардан буён маданий алоқаларини узмаган. Бир-бири билан доимий яқин алоқалар мавжудлигини замонавий Ҳиндистоннинг архив ва кутубхона фондларидан топилган тарихий ҳужжатлар тасдиқлайди. Бугун Қозоғистон Қўлёзмалар ва нодир китоблар миллий марказига иккита китобнинг нусхасини тақдим этдик. Ишончим комилки, қозоғистонлик тадқиқотчилар китобларни таржима қилиб, тадқиқот олиб боришса, кўплаб қимматли маълумотларни топа оладилар. Айни дамда тарихчи ва олимларнинг Қозоғистон-Ҳиндистон муносабатларига оид тадқиқот ишларини эшитиб, жуда хурсандман. Сизда кўплаб таниқли олимлар бор. Биз бир-биримизни қўллаб-қувватлаб, тарихни ўрганишда катта муваффақиятларга эришамиз”, – деди Санжай Веди.

Шунингдек, Ал-Фаробий номидаги ҚазМУ “Ёзма ёдгорликлар ва маънавий мерос” илмий-тадқиқот маркази ходими, PhD номзоди Ўмир Оразули чўл элитаси учун ёзилган ўрта аср туркий тиббиёт рисолаларининг нусхаларини тақдим этди. Кошимхоннинг шахсий табиби Султон Али ал-Хуросонийнинг “Дастур ал-илаж” (“Шифо анъанаси”) ва Шайбоний хони Абдаллатифнинг шахсий табиби Мулла Муҳаммад Юсуфнинг “Зубдат ал-Кахҳалин” (“Окулистлар асарлари қаймоғи”) рисоласи шулар жумласидандир. Олим Ҳиндистон Республикаси фондларидан қозоқлар тарихи, жумладан, халқ табобати йўналишига оид қимматли рисолалар аниқланиб, ўрганилганини айтди.
Семинар доирасида 2022 йилда Ҳиндистондан мамлакатга олиб келинган “Ҳиндистон Миллий архивида қозоқларнинг кўчирилишига оид ҳужжатлар” кўргазмаси тақдимоти бўлиб ўтди.