2024 йил: Қозоғистон спорти қандай ғалабаларга эришди
ASTANA. Kazinform - Шундай қилиб, 2024 йил деярли тугади. Йил якунида ўтган даврни сарҳисоб қиламиз ва одатдагидек ҳар бир соҳада қандай ютуқ ёки камчиликларга эришилганини кўриб чиқамиз.
Умуман олганда, 2024 йил кўплаб спорт мусобақалари ўтказилган давр сифатида ёдда қолди. Париждаги XXXIII Олимпиада, Кўчманчилар ўйинлари, бир қанча муҳим мусобақалар бўлиб ўтди. Қозоғистон терма жамоаси халқаро мусобақаларда қандай натижаларга эришди? Kazinform мухбири шарҳини ўқинг.
Маълумки, бу йил Франция пойтахти Париж шаҳрида ўтказилган XXXIII Ёзги Олимпия ўйинлари бутун дунё аҳлининг диққат марказида бўлди. 16 кун давом этган спорт байрамида 205 та давлат вакиллари юзлаб совринлар учун кураш олиб бордилар. Фақат 93 та давлат медалларни қўлга кирита олди. Қозоғистон спортчилари 1 та олтин, 3 та кумуш, 3 та бронза медали билан умумжамоа ҳисобида 43-ўринни эгаллади.
Албатта, натижа аввалги Токио Олимпиадасида олинган 83-ўриндан (0 олтин, 0 кумуш, 8 бронза) яхшироқ. Бироқ, уни Рио-2016 ўйинларида 30-ўрин (2 та олтин, 5 та кумуш, 10 та бронза) билан таққослаб бўлмайди.
Елдос Сметовнинг олтини. Рио Олимпиадасида финалгача етиб борган ва Токиода кумуш медални қўлга киритган Елдос Париж босқичида олтин медални қўлга киритди.
Шу ўринда финалга чиққан уч нафар спортчини алоҳида таъкидлаш жоиз. Кумуш медални гимнастика бўйича Нариман Қурбанов (от снарядидаги машқ), юнон-рум кураши бўйича Демеу Жадираев (77 кг), боксчи Нурбек Оралбай (80 кг) қўлга киритди.
Дарҳақиқат, мухлислар боксдан, ҳеч бўлмаганда битта олтин медалга умид қилганлар. Бир томон оёғида жароҳат борлигини айтса, иккинчи томон боксчилар рози эмаслигини айтди. Олимпиада тугаши билан бокс бўйича миллий терма жамоа мураббийлари ишдан бўшатилиб, ўзгариш бўлди.
Бу ерда кутилмаган соврин - Нариман кумушидир. Сир эмаски, мухлислар бокс, кураш, дзюдо, оғир атлетика каби спорт турларидан совринларни кутади. Бироқ булардан ташқари спорт гимнастикаси, бадиий гимнастика, узунликка, баландликка сакраш, сув спорти, енгил атлетика каби йўналишларга ҳам эътиборни кучайтириш зарурлигини Нариман исботлади.
Эслатиб ўтамиз, бронза медални нишонга отиш (10 метрдан тўппончадан отиш) бўйича жамоавий баҳсларда Ислам Сатпаев ва Александра Ле, дзюдо бўйича Гусман Қирғизбаев (66 кг), бокс бўйича Назим Қизайбай (51 кг) қўлга киритди.
Узоқни ва яқинни ҳайратда қолдирди
Жорий йил сентябрь ойида Қозоғистон V Бутунжаҳон кўчманчилар ўйинларига мезбонлик қилди. Дунёнинг 89 давлатидан 2500 нафарга яқин спортчи келган бўлиб, жами Қозоғистон 43 та олтин, 32 та кумуш ва 37 та бронза медалини қўлга киритди.
Бу йилги Кўчманчилар ўйинларига Осиё, Европа, Шимолий ва Жанубий Америка, Африка, шунингдек, Австралиядан спортчилар ташриф буюрдилар. Шунингдек, мамлакатимиз телеканалларидан ташқари 19 та жаҳон телеканали танловнинг очилиш маросимини намойиш этди. Кўчманчилар ўйинлари тарихида биринчи марта бундай кенг кўламли халқаро телекўрсатувлар амалга оширилди.
Бутунжаҳон кўчманчилар ўйинларида оммавий ахборот воситаларини аккредитациядан ўтказиш учун 70 та давлатдан жами 1285 нафар ОАВ вакиллари ариза топширган. Уларнинг 933 нафари қозоғистонлик, 352 нафари хорижлик журналистлардир. Улар орасида CNN, BBC, Euronews каби жаҳоннинг нуфузли оммавий ахборот воситалари вакиллари ҳам бор эди.
Бу йилги V Бутунжаҳон кўчманчилар ўйинлари янги спорт турлари сифатида Powerful Nomad гигантлар мусобақаси ва бир қанча анъанавий интеллектуал ўйинларни қўшди. Гигантлар мусобақасида 1 та давлатдан атиги 1 нафар спортчи иштирок эта олди. Оғирлик тоифаси 90 кг дан юқори бўлиши керак. Танлов 5 босқичдан иборат бўлди. 100 килограммлик тошни кўтариб, 10 метрга силжитиш, 100 килограммлик қоп билан ўтириш-туриш, 10 килограмм оғирликдаги найзани ўнг ёки чап қўл билан 10 метр узоқликдаги нишонга улоқтириш, елкада 130 килограмм оғирликда ўтириш-туриш, 200 килограммлик аравани 10 метрга судраб бориш. Ушбу спорт турида Азамат Мақулбеков юрт шарафини ҳимоя қилиб, ғолиб бўлди.
Кўчманчи ўйинларига янги қўшилган спорт турларидан “Мангала” ва “Овари” бўлди. Бу анъанавий ўйинлар кўчманчи халқларнинг маданий мероси билан боғлиқ.
Сўнгги йилларда кўпроқ синовдан ўтган қозоқ боксида 2024 йилда хушхабарлар кўп бўлди. Айниқса, ёш авлод эришаётган ютуқлар қувонтирди. Октябрь ойида IBA ташкилоти остида Черногорияда бокс бўйича ёшлар ўртасида жаҳон чемпионати бўлиб ўтди. Эслатиб ўтамиз, Қозоғистон терма жамоаси ушбу ўйинда 6 та олтин, 1 та кумуш, 10 та бронза - жами 17 та медаль билан рекорд ўрнатган эди.
Қозоғистон терма жамоаси умумжамоа ҳисобида 73 давлат орасида етакчилик қилди. Анчадан бери асосий рақибга айланган Ўзбекистон терма жамоаси иккинчи, Россия эса кучли учликни якунлади. Аввалги мусобақаларда, яъни, 2018 йилда Венгрияда, 2021 йилда Германияда ўтказилган жаҳон мусобақаларида қозоғистонлик 17-18 ёшли спортчиларимиз 2 та олтин медал билан қайтган эди. Шунинг учун бу рақобат кўрсаткичи тарихий натижадир.
Кейинги Олимпиадада бокс дастури бўладими ёки йўқми, ҳозирча бу масала муҳокамада. IBA ташкилоти Олимпиадада боксни ташкил этишдан тўхтатилди. Янги ташкил этилган World Boxing ҳали тўлиқ мустаҳкамлангани йўқ. Шубҳали натижаларнинг кўпайиши, бокснинг балл тизимини қайта кўриб чиқишга ундаётган кўринади.
Бу йил Албания пойтахти Тиранада эркин кураш бўйича ўтказилган жаҳон чемпионатида Нурхўжа Кайпанов (70 кг) ғолиб бўлди.
Бундан ташқари, 97 килограмм вазн тоифасида иштирок этган Ризабек Айтмуқан ёшлар ўртасида жаҳон чемпиони унвонига сазовор бўлди. Умуман, кураш бўйича жаҳон мусобақаларида гуруҳдан чиқиш жуда қийин саналади. Демак, бу сафарги ғалабалар ўзгаришлар борлигини кўрсатди.
Жаҳондаги аралаш яккакурашлар мусобақалари орасида энг нуфузли UFC ташкилоти ҳисобланади. Бу ерда жаҳон миқёсидаги юлдузлар қаторида қозоғистонлик аралаш яккакураш устаси Шавкат Раҳмоновнинг номи ҳам тилга олинади. Ҳалигача мағлубиятга учрамаган ҳамюртимизнинг навбатдаги жанги 7 декабрда Лас-Вегасда бўлиб ўтди. UFC 310 мусобақасида енгилмаган ирландиялик жангчи Иэн Машадо Гэррини вақтинчалик чемпионлик учун нокаутга учратди.
Ярим ўрта вазн тоифасидаги ирландиялик спортчи UFCдаги дебютини 2021 йилда ўтказган ва шундан бери 15 та жангда ғалаба қозонган.
Аслида Шавкат Раҳмонов келаси йилни кутмасдан бу сафар UFC чемпиони бўлиш имкониятига эга эди. Чунки декабрдаги учрашув ирландиялик Гэрри билан эмас, амалдаги чемпион Белал Муҳаммад билан бўлиши керак эди. Бироқ асли фаластинлик спортчи соғлиғи сабабли бу учрашувдан бош тортди. Лекин Иэн Гэрри устидан ғалаба қозониш вақтида Раҳмонов Белални октагонга таклиф қилди. Яъни навбатдаги жанг чемпионлик учун баҳс сифатида бу икки спортчи ўртасида албатта бўлиб ўтади. Агар Шавкат ғалаба қозонса, UFC тарихида чемпионлик камарини қўлга киритган биринчи қозоғистонлик бўлади.
Биз фақат энг эътиборга молик ва эсда қоларли мусобақалар натижаларини кўриб чиқдик. Таҳсинга лойиқ қозоғистонлик спортчилар кўплигига шубҳа йўқ. Келгуси йилда қозоғистон спортида ғалабалар кўп бўлишига умид қиламиз.
