1890 йилда Петропавлда қурилган бино тарихи
Петропавлдаги Театральная кўчаси, 38-уйда юз йилдан кўпроқ вақт олдин савдо клуби бўлган бино бор. Бироқ, бир неча йил ўтгач, у фақат ишбилармонлар учун жой бўлиб қолмади. Биринчи жаҳон уруши пайтида бу ерда ҳарбий госпиталь қурилган. Бинонинг тарихи Каzinform агентлиги мухбирининг материалида.
Савдогарлар клуби 1890 йилда қурилган. Александр Семенов ўзининг "200 йилдаги Петропавл" китобида унинг фаолияти ҳақида қизиқарли маълумотларни тўплаган.
“Клубдаги савдогарларнинг севимли машғулоти карта ўйнаш бўлган. Энг машҳури "железка" (хемин-де-форт) эди. У бир қанча савдогарларни банкрот қилди, айрим амалдорларни қамашди, ҳатто ўз жонига қасд қилди. Савдогарлар клубда ўзларини ўз уйидагидек ҳис қилишди ва хоҳлаганини қилишди. Ҳаддан ташқари даромад Петропавл савдогарларини такаббур ва ўзини ўзи солиҳ қилиб қўйди. Улар можаронинг усталарига айланди. Савдогар Корсаков тунда ёпиқ клубга кириб, дарвозабонни уриб, буфетдаги барча мусиқа асбоблари ва идишларни синдириб ташлаган. Карсаковнинг шаҳардаги обрў-еътиборини инобатга олган клуб маъмурияти шикастланган буюмларни тўлатиш билан чекланди”, – деб ёзади тарихчи.
Маҳаллий тарихчи Михаил Морозовнинг "Инқилобгача Петропавл" китобидан биламизки, Корсаков ҳозирги кунда айтганидек, "Ака-ука Стрелов ва Корсаковлар" йирик фирмасининг асосчиларидан бири бўлган.
“Клуб ёнида ташқаридан келган тадбиркорлар учун театр сифатида ижарага олинган томошабинлар зали бор эди. Қизиғи шундаки, бу театрда саҳна эгаси тадбиркор эмас, клубнинг савдогар маъмурияти – оқсоқоллар кенгаши эди. Оқсоқоллар кенгашига бош ролларни ижро этган бир нечта актёр ёқмади. Улар Леоновга икки ҳафта ичида уларни алмаштиришни таклиф қилишган. “Бўлмаса, театр билан бирга кўзини йўқотиш” талаб қилинган”, – деб ёзади А.Семенов ўз китобида.
1906 йилда драма театри биноси Театральная (1907 йилгача Приютская деб аталган) ва Потанин (илгари Станичная, Крупская деб аталган) кўчалари бурчагида жойлашган савдо клубига қўшилди. У қизил ғиштдан қурилган. Вертикал устунлар томга қадар безакли парапет деворлари ва устунлар билан безатилган. Томошабинлар зали баланд ва икки даражали ёритилган. Металл панжарали кенг икки қаватли нарвон мураккаб нақшлар билан безатилган. Томошабинлар залида балкон мавжуд. 1909 йилда Петропавлнинг маданий ҳаётида муҳим воқеа содир бўлди. Театрда Николай Гогольнинг 100 йиллигига бағишланган "Уйланиш" спектаклининг премьераси бўлиб ўтди. Кейин Ф.Шиллернинг “Ёвузлик ва муҳаббат”, В.Шекспирнинг “Гамлет”, Ф.Достоевскийнинг “Аҳмоқ”, А.Островскийнинг “Чақмоқ”, А.К.Толстойнинг “Қирол Фёдор Ионович”, Ф.М.Достоевскийнинг “Жиноят ва жазо” асарлари саҳналаштирилди.
Биринчи жаҳон уруши бошланди ва 1914 йилдан 1917 йилгача бино ярадорлар учун ҳарбий госпиталга айланди.
Театр 1920 йилда бинога қайтди ва 1970 йилгача давом этди. Кейин у махсус қурилган бинога кўчирилди. Ҳали ҳам бор.
1972 йилда эса собиқ савдо клуби биноси эсдалик фабрикасига берилди. 20 йилдан сўнг у шаҳар атрофи ўрмон хўжалиги корхонасига айланди ва 1999 йилда хусусий мулкка ўтказилди. Ҳозир бу ерда мебель фабрикаси, дўкон ишлаб турибди.
Савдогарлар клуби биноси 1979 йилда ҳимояланган. Архитектура ёдгорлиги ўзининг аввалги кўркини йўқотди. Аммо у жуда яхши сақланган ва қадимийлигига қарамай ишлашда давом этмоқда.
