Миср мактабларида ниқоб тақиқланди: урфми ёки тенденция
Миср ҳукумати таълим муассасаларида юзни ёпувчи ниқоб кийишни тақиқлади. 2023-24 ўқув йили арафасида мамлакат таълим вазирлиги шундай қарор қабул қилди, деб хабар беради Кazinform мухбири.
Бу мамлакатда янги ўқув йили 30 сентябрда бошланади.
Мисрда мактаб формаси хусусий таълим муассасалари учун умумий ҳисобланади
Миср таълим вазири Реда Хегази қарорига кўра, барча давлат ва хусусий мактаблар ўқувчиларига таълим шакли билан боғлиқ янги талаблар қўйилди. Вазирлик қарорига кўра, ўқувчилар мактабда сочни ёпиб юриш ҳуқуқига эга. Лекин сочни ёпувчи ашё юзни беркитмаслиги керак.
“Юзни беркитувчи ҳар қандай ёпинчиқ, гарчи сочни яшириш учун тақиб юрган бўлса ҳам, номақбул, унинг ранги вазирлик ва маҳаллий таълим бошқармаси танлаган рангда бўлиши шарт”, — дея тушунтиришди вазирлик вакиллари.
Мактаб формаси талабларида “қизларнинг сочини ёпишлари шарт эмас” дейилган.
Қарор 30 сентабрдан кучга киради ва 2024 йилнинг 8 июнига қадар амал қилади.
Вазирлик ҳижобга қарор қилган ўқувчи қизнинг васийси ушбу қарор ҳақида хабардор қилинишини ҳамда бундай қарорнинг васийдан ташқари жисмоний ёки юридик шахс томонидан мажбурловсиз қабул қилинишини таъминлаш зарурлигини таъкидлади.
Миср таълим вазирлиги талабларига кўра, эркак ва қиз ўқувчилар бошланғич синф ўқувчилари учун “маҳаллий таълим органи танлаган рангдаги фартук ва шим формаси” кийишлари шарт.
“Ушбу қарор ҳар қандай фирибгарлик, шахсни ўғирлаш ва бошқа жиноятлар эҳтимолини чеклашга қаратилган”, — деди Миср таълим вазирлиги вакили. Бу иқтибос the New Arab нашри томонидан чоп этилган.
Фирибгарликнинг олдини олиш ва ҳижоб ўртасидаги боғлиқлик қуйидагича изоҳланади.
“Юзи ёпилган ўқувчининг кимлигини аниқлаш осон эмас. Илгари, айниқса, имтиҳон пайтида юзини беркитганларнинг ноқонуний хатти-ҳаракатларини фош қилиш қийин эди. Уларнинг ўрнини бошқа одам эгаллаб олгани, ҳаттоки қизлар синфига ўғил болалар юзини беркитиб кириб келган ҳолатлар ҳам бўлган”, — дейилади тушунтиришда.
Миср халқи бунга нима дейди?
Al-Jazeeraнинг хабар беришича, аёлларнинг сочларини эмас, балки юзларини қоплайдиган ҳижоб Мисрда кенг тарқалган, ниқоб эса ўта консерваторлар томонидан кўпроқ кийилади.
Мисрда жамоат жойлари ва таълим муассасаларида ниқоб кийиш масаласи анчадан бери қизғин муҳокама қилинмоқда.
Egypt Independent нашрига кўра, мамлакатдаги олий ўқув юртлари ўз-ўзидан ниқоб кийишни тақиқлай бошлаган. 2009 йилда Шайх Муҳаммад Саид Тантавий академияда учрашган талабага рўмолини ечишни буюргач, “Ал-Азҳар” университети синф ва ётоқхоналарда ниқоб кийишни тақиқлаган эди.
2015 йилда Қоҳира университети ходимларига ниқоб кийишга рухсат бермаган. 2016 йилда ҳам, 2020 йилда ҳам мамлакат адлия тизими шикоятларга қарамай, бу қарорни ўз кучида қолдирди. Ҳатто кейинроқ Миср Олий маъмурий суди Қоҳира университетининг профессорларга ниқоб кийишни тақиқлаш ҳақидаги қарорини тасдиқлаб, жамоат жойларида ниқоб кийишни тақиқлаш шахсий эркинликни бузади деган миш-мишларга чек қўйди.
Бу борадаги баҳс-мунозаралар шу қадар қизғин кечдики, ниқоб кийишни бутунлай тақиқлаш бўйича таклифлар Миср парламентига киритилган. Аммо ташаббус фақат таклиф шаклида қолди.
Бугунги кунда Миср жамоатчилигида ниқоб кийиш масаласида турлича қарашлар мавжуд. Тақиқ тарафдорлари ниқоб ўқитувчиларга ўқувчиларнинг имо-ишораларини тушуниш ва юз ифодаларини тушуниш учун яхши эканини таъкидламоқда. Юзи ниқоб билан ўралган ўқувчи билан кўз билан алоқа қилиш қийинроқ. Қолаверса, мактаб маъмурияти ўқув марказига кириб-чиқаётган одамларни ажрата олиши керак.
Бироқ, мусулмон қадриятларига устунлик берадиган мисрликлар сони ҳали ҳам кўп. Ниқоб тақиқига қарши бўлганларнинг таъкидлашича, вазирлик қарори баъзи ота-оналарни фарзандларини қўшма мактаблардан қизлар мактабига ўтказишга ундайди.
Шариат қоидаларига асосланиб, “ниқоб кийиш” фарз эканлигини даъво қилаётганлар ҳам бор. Улар бу тақиқни сиёсийлашган қарор сифатида баҳоламоқда.
Учинчи томон таълим муассасаларига ниқоб кийишни тақиқлашни аёллар эркинлиги нуқтаи назаридан “тўғри йўналишдаги қадам” деб билади.
Бироқ, ниқоб ва ҳижоб кийиш ёки киймаслик ҳамон Миср жамиятида баҳсли мавзу. Диний соҳага ихтисослашган инсон ҳуқуқлари бўйича бир гуруҳ экспертлар Конститутсияда эътиқод эркинлиги кафолатлангани, ниқобни чеклаш фуқаролар эркинлигини бузиш эканлигини таъкидлади.
Мусулмон аёлларнинг жамоат жойларида ниқоб ва ҳижобда юришига эътироз билдириш дунёнинг кўплаб мамлакатларида баҳсли мавзуга айланиб бормоқда. Суд залидан ҳижоб кийиш ҳуқуқини ҳимоя қилишга уринишлар ҳам қайд этилмоқда. Афғонистон, Саудия Арабистони, Эрон ва Яман каби мамлакатларда ҳижоб ўраш мажбурий ҳисобланади. Қозоғистон, Туркманистон, Тожикистон, Ўзбекистон ва Озарбайжонда эса, аксинча, давлат муассасаларида ҳижоб кийиш тақиқланган.
Муаллиф: Есимжан Нақтибай
