ҚР Президенти сейсмик хавфсизлик масалаларига бағишланган йиғилиш ўтказди

ALMATY. Kazinform – Алмати шаҳрида Президент Қасим-Жомарт Тоқаев раислигида сейсмик хавфсизлик масалаларига бағишланган йиғилиш бўлиб ўтди. Йиғилишда Президент Администрацияси ва Хавфсизлик кенгаши раҳбарияти, Ҳукумат аъзолари, шаҳар ва туманлар ҳокимлари, шунингдек, вилоят фавқулодда вазиятлар бошқармалари раҳбарлари иштирок этди, деб хабар беради Ақорда матбуот хизмати.

Касым-Жомарт Токаев поручил пересмотреть подходы к обеспечению сейсмической безопасности
Фото: Ақорда

Давлат раҳбари мамлакат ҳудудининг учдан бир қисмида ер силкинишлари хавфи борлигини айтди. Сейсмологик станциялар охирги 5 йилда 45 мингдан ортиқ зилзилани қайд этган. Уларнинг аксарияти паст магнитудали зилзилалардир.

“Алматидаги фавқулодда вазият вақтида тегишли идоралар зудлик билан чора кўришга тўлиқ тайёр эмас эканлигини кўрсатди. Шаҳарликлар эса нима қилишни билмай гангиб қолишди. Бироқ бу йиғилишдан асосий мақсад танқид қилиш эмас, балки аниқ қарорлар қабул қилишдир. Масалан, кўпчиликда “фавқулотда вазиятга керакли чамадон” ҳам йўқлиги маълум бўлди. Тегишли таълим фаолияти мактабдан, ҳатто болалар боғчасидан бошланиши керак. Олдин Алматида ҳам шундай тажриба бўлган эди. Уни қайта тиклаш керак. Чунки ҳозир фуқароларни фавқулодда вазиятларга тайёрлаш тизими талаб даражасида эмас. Ваколатли идоралар аҳолига ҳар томонлама тушунтириш ишларини олиб бориши керак. Таълим муассасалари ва давлат муассасаларида мунтазам равишда ўқув машғулотларини ўтказиш керак. Бу жуда муҳим. Бу ишни зудлик билан бошлаш керак”, – деди Президент.

Давлат раҳбари аҳолини эвакуация қилиш учун инфратузилмаларнинг тайёрлиги, огоҳлантириш тизими масаласига алоҳида эътибор қаратди.

“Огоҳлантириш сигнали ёқилмади. Бу тўғри қарор эди. Акс ҳолда, шаҳарда ваҳима бўларди. Лекин бошқа алоқа каналлари орқали халқни хабардор қилиш керак эди. Бундай огоҳлантириш бир нечта асосий вазифаларни ҳал қилиши керак. Улардан қайси бири биринчи навбатда қўлланилиши таҳдид даражасига боғлиқ. Бироқ, бу мавжуд алгоритмларда ҳисобга олинмайди. Кучли зилзила пайтида одамлар зилзила ва эпицентрнинг физик хусусиятлари ҳақидаги маълумотларга қизиқмайди. Улар табиий офатларнинг қанчалик ҳалокатли эканлигини ҳис қилиша олади. Бундай пайтда аҳолига қандай ҳаракат этиши ҳақида маълумот бериш энг муҳими. Фуқаролар “Уйга қайтсам бўладими?”, “Қаердан ёрдам олса бўлади?” деган саволларга жавоб олишлари керак. Шунинг учун хабарнома тизимини қайта кўриб чиқиш ва уни энг аниқ эҳтиёжларга мослаштириш керак. Техник воситалар маълумотни ҳар бир шахсга ўз вақтида етказилишини таъминлаши керак. Бу сафар SMS хабарлар жуда кеч келди. Шунингдек, зилзила пайтида ёлғон хабар тарқатганлар ҳам бўлган. Халқни атайлаб гижгижлаган шахслар қонун доирасида жазоланиши керак”, – деди Президент.

Давлат раҳбари фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва бартараф этиш тизимининг моддий-техник жиҳатдан таъминланиши пастлигини танқид қилди. Бу сейсмик мониторинг тармоғига, шунингдек, қутқарувчиларни замонавий техника ва махсус кийим-кечаклар билан таъминлашга тааллуқлидир.

фото
Фото: Ақорда

“Сейсмомониторинг “Миллий Сейсмологик мониторинг ва тадқиқотлар илмий маркази” МЧЖга қарашли Алмати, Чимкент шаҳарлари ва 12 вилоятдаги 70 та сейсмологик станциялар томонидан амалга оширилмоқда. Улардан олтитаси ишдан чиққан. Мутахассисларнинг хулосасига кўра, мамлакат бўйлаб қўшимча 285 сейсмологик станция ўрнатилиши керак. Давлат моддий захирасининг мавжудлиги ва унинг мавжудлиги ҳалокатли зилзила пайтида айниқса муҳимдир. Транспорт алоқаларини тезда тиклаш ва тиббий ёрдамни ташкил этиш қобилияти ҳам ҳал қилувчи рол ўйнайди. Ҳокимлар Фавқулодда вазиятлар вазирлиги билан ҳамкорликда барча аҳоли пунктлари бунга қоғозда эмас, амалда тайёр бўлишини таъминлаши керак. Бу зилзиладан сабоқ олиб, камчиликларни тузатиш керак”, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.

Президент қурилиш жараёнида сейсмик хавфсизликни таъминлаш масаласи ҳали тўлиқ ҳал этилмаганини айтди. Давлат раҳбарининг фикрича, зилзила пайтида хавфсизлик чораларини тубдан қайта кўриб чиқиш зарур.

Президент Алмати фуқаро мудофааси тизими зилзилага тайёр эмаслигини, ваколатли органлар табиатнинг бу синовидан ўта олмаганини таъкидлади.

“2021 йилда етти вазирликнинг қўшма буйруғи билан Қозоғистон Республикасининг 2021-2023 йилларга мўлжалланган сейсмик хавфсизлиги самарадорлигини ошириш бўйича комплекс чора-тадбирлар тасдиқланди. Бошқа вазифалар қаторида ушбу ҳужжат Алмати шаҳри учун ҳалокатли зилзилалар ҳақида эрта огоҳлантиришнинг автоматлаштирилган тизимини жорий этишни назарда тутган. Одатдагидек, берилган ҳисоботда ҳамма нарса тўғри. Бу мақсадлар учун ажратилган салмоқли маблағлар ўзлаштирилиб, объектларни қабул қилиш далолатномаси имзоланди. Бош прокуратурага Коррупцияга қарши курашиш агентлиги билан ҳамкорликда ушбу масала билан шуғулланишни ва бир ой муддатда маблағ қаерга сарфлангани, сигнализация тизими нима сабабдан ишламай қолганини аниқлашни топшираман. Шу билан солиштирганда, мамлакатимиз бўйлаб ўтказилган 27 минг сейсмик машқлар ва 2,5 минг семинарнинг фойдаси йўқ”, – деди Давлат раҳбари.

Қасим-Жомарт Тоқаев сейсмология соҳасини ривожлантиришнинг 2024-2028 йилларга мўлжалланган комплекс режасини ишлаб чиқаётган Ҳукуматга сейсмик хавфсизликни таъминлаш усулларини қайта кўриб чиқишни топширди. Шу билан бирга, Президент бу борадаги ишлар натижаларини баҳолашнинг аниқ мезонларини ишлаб чиқиш ва тегишли чоралар кўришни талаб қилди.

“Сейсмологик мониторинг ва зилзилаларни башорат қилиш тизимини тубдан такомиллаштириш зарур. Фуқароларнинг айтишича, биринчи зарбадан бир неча сония олдин Google хизмати уларни огоҳлантирган. Бизнинг тизимларимиз буни қила олмади. Биз мамлакатимизда “смарт шаҳарлар” яратиш ниятидамиз. Уларни бошқариш янги технологиялар, жумладан, сунъий интеллект соҳасидаги сўнгги ютуқларга асосланиши керак. Шунинг учун бутун дунёда самарали эканлиги исботланган инновацион ечимларни фаол татбиқ этиш зарур. Ҳукумат қисқа муддатда замонавий технологиялардан фойдаланиш бўйича мақбул қарор қабул қилиши керак. Албатта, сейсмик хавфли зонада жойлашган мамлакатнинг энг йирик шаҳри Алматига устувор аҳамият бериш керак. Малакали сейсмолог ва бошқа мутахассисларни тайёрлашга алоҳида эътибор қаратиш лозим”, – деди Президент.

Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, Алматидан ташқари мамлакатнинг бошқа ҳудудлари ҳам зилзилаларга тайёр бўлиши ва зарур инфратузилмани таъминлаши керак.

“Аҳоли тўпланадиган ва вақтинчалик бошпана оладиган махсус жойларни текшириш керак. Шунингдек, фуқароларни хавфсиз жойга кўчириш, жабрланганларга тез тиббий ёрдам кўрсатиш, кўчма тиббиёт муассасаларини очиш ишларини самарали ташкил этиш зарур. Бундан ташқари, моддий захира етарли бўлиши керак. Яна бир муҳим нуқта. Бахтсиз ҳодиса юз берган тақдирда бошқа ҳудудлардан қутқарув хизматларини тезкорлик билан етказиб беришни таъминлаш зарур”, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.

Шу билан бирга, Президент бино ва иншоотларнинг сейсмик барқарорлигини мустаҳкамлаш зарурлигини таъкидлади. Ҳукумат ва шаҳар ҳокимлигига ушбу масалани ўрганиб, тегишли қарор қабул қилиш топширилди.

“Умуман олганда, аҳолининг фавқулодда вазиятларга тайёргарлигини қоғозда эмас, амалда ошириш зарур. Асосий вазифа – фуқаролар хавфсизлигини таъминлаш. Бу, биринчи навбатда, миллий хавфсизлик масаласидир. Фавқулодда вазиятларда бутун тармоқ тузилмаси тезкор ҳаракат қилиши ва уйғун ишлаши керак. Ваҳима ва тартибсизликларга йўл қўймасдан, вазиятни барқарорлаштириш, табиий офатнинг оғир оқибатларини бартараф этиш бўйича тўғри ва ўз вақтида чора кўриш муҳим. Фавқулодда вазиятларга тайёр туриш Ҳукумат бошчилигидаги давлат органларининг умумий вазифасидир”, – деди Президент.

Фавқулодда вазиятлар вазирлигига унинг фаолиятини танқидий қайта кўриб чиқиш вазифаси юклатилди. Давлат раҳбари Вазир Сирим Шарипханов ушбу соҳа мутахассиси сифатида назарий билимга эга эканлигини, бироқ амалдаги амалиётга келганда унинг фаолияти самараси кўринмаётганини айтди.

“Ҳозирги ишларни қониқарли, деб бўлмайди. Мен вазир Шарипхановни огоҳлантираман. Агар ишингиз қийин бўлса, очиқ айтинг, биз сизни илмий ва ўқитувчилик фаолиятингизга қайтарамиз. Ҳозирги вазият жуда мураккаб ва масъулиятли, мамлакатимиз хавфсизлиги билан бевосита боғлиқ. Шунинг учун ҳаммамиз фаол бўлишимиз керак. Бошқа йўл йўқ. Бугун тилга олинган барча масалалар Президент Администрацияси назорати остида бўлади”, – деди Давлат раҳбари.

Қасим-Жомарт Тоқаев йиғилишдаги нутқини якунлар экан, Алмати аҳолисига мурожаат қилди.

“Сабр қилинг ва ҳамма нарсани ақил билан қабул қилинг. Ваҳимага йўл қўйманг ва атайлаб миш-миш ва нотўғри маълумот тарқатаётган провокаторлар ва масъулиятсиз одамларнинг сўзларига эргашманг. Ҳақиқий алматиликлар ҳар доим ўзларининг ақл-заковати ва вазминлиги билан ажралиб туришган. Мамлакат раҳбарияти сизнинг хавфсизлигингизни таъминлаш учун барча имкониятларни ишга солади. Бунга шубҳа йўқ. Алматиликларнинг талаблари ҳамиша асосий эътиборимизда”, – деди Давлат раҳбари.

Шу билан бирга, йиғилишда Фавқулодда вазиятлар вазири Сирим Шарипханов ва Алмати шаҳар ҳокими Ерболат Досаев сўзга чиқди.

Сўнгги хабарлар