Иброҳим Раисий ҳақида нималарни биламиз
ASTANA. Kazinform – Якшанба куни Эрон президенти Иброҳим Раисий, ташқи ишлар вазири Ҳусайн Амир Абдуллоҳиён ва бошқа расмий шахслар бўлган вертолёт ҳалокатга учради. Умуман олганда, Эрон президенти ҳақида нима маълум – Каzinform материалида.
Иброҳим Раиси 1960 йилда Эроннинг шимоли-шарқидаги Машҳад шаҳрида Муҳаммад пайғамбар авлодларидан ҳисобланган руҳоний оиласида туғилган.
Беш ёшида отасидан айрилган Раисий болалигидан мадрасада таҳсил олган, 15 ёшида Кум шаҳридаги теологияли семинарияга ўқишга киради. Кейинчалик у ҳуқуқшуносликни ўрганиб, шахсий ҳуқуқ бўйича докторлик даражасини олди.
Раисий 1979 йилги халқ тўлқинига сабаб бўлган Ислом инқилобида фаол иштирок этди ва Оятуллоҳ Хомейнийнинг ҳокимият тепасига келишига кщмаклашди. Раисий монархиянинг ағдарилишини ва ислом инқилобининг келишини фаол қўллаб-қувватлади.
1980 йилларда у Эроннинг турли минтақаларида прокурор бўлиб ишлаган ва Ислом инқилоби мухолифларига қарши суд жараёнларига қарши чиққан ва уларга раҳбарлик қилган. Ҳуқуқ соҳасидаги фаолиятини давом эттириб, 1989 йилда бўлажак президент Теҳрон прокурори лавозимига тайинланган, 2004 йилда эса Олий суд раиси ўринбосари бўлган.
2014 йилда Раисий Эрон бош прокурори бўлди. Бир мунча вақт ўтгач, у бу лавозимни тарк этди ва бутун дунёдаги шиаларга ёрдам берадиган исломий хайрия ташкилотларида ишлашга қарор қилди. 2016 йилда у Эрондаги энг йирик диний жамғарма “Астане Кодсе Разави”ни бошқарган.
2017 йилда у Эрон президентлиги учун курашган, бироқ президент Ҳасан Руҳонийга ютқазган.
Қўшма Штатлар 1988 йилда уни Эрон-Ироқ уруши якунида маҳбусларнинг оммавий ўлдирилишига алоқадорликда айблаб, унга қарши санкциялар киритган.
2019 йилда АҚШ Молия вазирлиги Раисийни “вояга етмаганларнинг жиноятлар учун қатл этилиши, шунингдек, Эронда маҳбусларга нисбатан қийноқлар ва бошқа шафқатсиз, ғайриинсоний ёки қадр-қимматни камситувчи муомала ёки жазолар, жумладан, ампутациялар учун маъмурий назорат қилиш” учун санкция қўйган эди.
61 ёшли Раисий 2021 йилги президентлик сайловларида консерватив гуруҳларнинг қўллаб-қувватлаши ва 62 фоиз овоз билан ғалаба қозонди.
Эроннинг бошқарув тизими руҳий муассаса ва ҳукуматдан иборат. Асосий ҳокимият бутун ҳаёти давомида ўз вазифаларини бажарадиган руҳий раҳбар ёки раҳбарга тегишли. Али Хоманаий бу лавозимни 1989 йилдан бери эгаллаб келади.
Эрон президенти давлат иерархиясида руҳий раҳбардан кейинги поғонадир. У тўғридан-тўғри тўрт йиллик муддатга, кетма-кет икки муддатдан кўп бўлмаган муддатга сайланади.
Президентнинг вазифаларига Бош вазирнинг вакиллик функциялари ва вазифаларини бажариш, халқаро шартномаларни имзолаш, республика давлат режалаштириш ва бюджетини бошқариш киради.
Эрон олий раҳбари Оятуллоҳ Хоманаий ва Раисий ҳам Машҳад шаҳридан. Президентнинг сайловлар учун номзодларни танлашдаги позицияси Али Хоманаий томонидан назорат қилинадиган Эрон Конституциясини қўриқлаш кенгашининг розилиги билан амалга оширилади.
Сиёсатшунос ва таҳлилчилар Раисий ўзининг сиёсий позициясини қўллаб-қувватлайдиган 85 ёшли устози Али Хоманаийнинг ўрнига муносиб номзод сифатида кўрмоқда.
Иброҳим Раисийнинг рафиқаси Машҳаднинг таниқли имомларидан бирининг қизи Жамила Аламолходдир. Президентнинг рафиқаси Теҳрондаги Беҳешти университети доценти, шунингдек, Фан ва технология бўйича фундаментал тадқиқотлар институти раиси. Уларнинг икки қизи ва икки набираси бор.
