Таrtyl Festнинг Grand финалида жаҳон рекорди ўрнатилиши мумкин - Нурлан Қоянбаев билан суҳбат
Мамлакатда илк бор ўтказилаётган ноёб спорт лойиҳаси ҳақида ғоя муаллифи, таниқли продюсер Нурлан Қоянбаев Kazinform агентлигига интервью берди.
- Нурлан Нуғманули, ТARTYL FEST ғояси қандай пайдо бўлди? Бу «Дара» иқтидорларни қўллаб-қувватлаш жамғармасининг биринчи лойиҳасими?
– Ҳа, 2022 йилда Давлат раҳбари кўмагида «Дара» истеъдодларни қўллаб-қувватлаш жамғармаси ташкил этилди. Ахир, кўп одамлар ўзларининг ҳақиқий қобилиятлари ва афзалликларини билишмайди. «Дара» истеъдодларни қўллаб-қувватлаш жамғармасининг вазифаси ана шундай шахсларни топиш ва уларнинг истеъдодини қўллаб-қувватлаш учун тарғибот тадбирлари ва воситаларини максимал даражада оширишдан иборат. Жамғарманинг биринчи лойиҳаси – ТАRTYL FESТ – турникка тортилишга йўналтирилган, чунки у машқнинг энг оддий ва энг арзон шакли ҳисобланади. Дарҳақиқат, тортилиш алоҳида шароитларни талаб қиладиган спорт тури эмас. Мамлакатнинг барча ҳудудларида, ҳатто энг чекка аҳоли пунктларида ҳам эркин машқ қилиш мумкин. Шу боис, биз улар орасидан энг муносибини ва энг кучлисини, жумладан, имкон қадар бошқа «ижтимоий лифтларга» кириш имкони бўлмаган қозоғистонликларни ҳам топишимиз мумкин.
Мазкур лойиҳа орқали Фонд мамлакатимизнинг 20 та вилоятида бўлиб, саралаш босқичини ўтказди. Тўғрисини айтсам, бошида иштирокчилар топилмайди, деган қўрқув бор эди. Анъанавий футбол эмас, бокс эмас. Лекин эсимда, эрталаб соат 8 да Алматида бир ярим минг киши турникка тортилиш учун навбатда турганди. Шунда ташаббусимиз тўғри эканини, унда оддий спортчилар кўплигини англадик. Шундай қилиб, 20 та шаҳардан 9 нафар ғолиб танлаб олинди ва 180 нафар киши Grand финалга йўлланма олди. Уларнинг 170 га яқини ҳақиқатан ҳам қатнашади.
Кўча спорти билан профессионал тарзда шуғулланувчи спортчи ва мураббий Айтим Жақипов турникида тортилиш бўйича барча қоидаларни, ёш ва вазн тоифаларини тайёрлади. Лекин мусобақа бошланганда бирорта вазн тоифасига тўғри келмайдиган жажжи қизлар ва болалар келишди. Биз уларни четлатмадик, ҳомийлар ҳисобидан мукофотладик. Кейин Қонаев шаҳрида 83 ёшли оқсоқол ғалаба қозониш учун эмас, балки ёшларга ўрнак бўлиш, атроф-муҳитни қўллаб-қувватлаш учун қатнашди. Баъзи спорт тадбирлари билан солиштирганда, турникка тортилиш бўйича мусобақани ташкил этишга кам маблағ сарфланган. Танқидчилар нима демасин, мамлакатда спортнинг айрим турларига катта маблағ ажратилади. ТАRTYL FESТ ҳаражатлари ҳатто кичик бир фильмнинг бюджетига ҳам етмайди. Ваҳоланки, бу пул эвазига 20 та шаҳарда бўлдик, кўплаб концертлар, танловлар ўтказдик. Ҳозирда финал босқичига тайёргарлик кўрилмоқда.
- Бизга маълумки, Қозоғистон street wоrkout бўйича етакчи давлатлардан бири. ТАRTYL FEST лойиҳаси кўча спорти ривожланишига таъсир қиладими?
— Аслида АҚШда кўча спорти маданияти жуда кенг тарқалган. Қозоғистон дунёда street wоrkout бўйича биринчи ўринда туради. Нега деб ҳайрон бўлдим. Мен жавобни топдим деб ўйлайман. Қозоғистон янги тенденцияларни тезда қабул қилади ва уларни тезда ривожлантиради. Айтиш мумкинки, кўча спорти ҳам жамиятимиз томонидан қабул қилинган. Давлат томонидан қўллаб-қувватланиб, ҳар бир шаҳарда кўприк остида махсус ҳудудлар ишлаб чиқилган. Шунинг учун инфратузилма ва халқнинг хоҳиш-иродаси, гап шунда, деб ўйлайман.
Яна бир муҳим омил - кўча спортининг мавжудлиги. Ахир, кўплаб ота-оналар фарзандларига коньки ва чанғи олиб бера олмаслиги, спорт анжомларини сотиб олишлари ва махсус мураббийни ёллай олмасликлари мумкин. Шу сабабли, турник каби қулай спорт турларини қўллаб-қувватлашни кучайтириш керак. ТАRTYL FEST танлови ҳар йили мунтазам ўтказилса, ўз самарасини беришига ишонаман. «Дара» жамғармаси келгусида бошқа спорт лойиҳаларини ҳам амалга оширади.
– Саралаш даврида мамлакатимиз вилоятларида бўлдингиз, чекка ҳудудларда оммавий спорт қандай ривожланмоқда? Ёшларнинг салоҳияти қандай? Қайси спортчиларни эслайсиз?
— Албатта, ҳар бир шаҳарнинг ривожланиши ҳар хил. Айниқса, Талдиқорған шаҳри эсда қоларли, чунки у ерда спорт мажмуалари, сузиш марказлари қурилгани, очиқ ҳавода кўча спортига эътибор қаратилаётгани яққол кўриниб турарди. Мустақил спорт мактаби шакллангани сезилди.
Шаҳарларда спортга қизиқиш жуда юқори эди. Бир кунда бир ярим минг номзод қабул қилинганда, соат бирдан ошиб кетди. Шундай бўлса ҳам, бировнинг укаси, бировнинг курсдоши, бировнинг ўртоғи рақобатлашаётгани учун одамлар кўп, қўллаб-қувватлашлар катта эди.
Ақтаудаги мусобақага уч нафар фарзандини олиб келган онани эслаймиз. Мусобақа регламентига кўра, улардан учтаси уч хил тоифада ва бир вақтнинг ўзида турникка тортилди. Ўша онанинг учта турник орасига югураётганини кўрсангиз! Катта ўғли ғалаба қозониб, grand финалга йўлланма олди. Мусобақадан сўнг дарров вахтадаги оталарини чақиришди, тўрттаси йиғлашди, биз ҳам улар билан йиғладик. Бундай ижобий энергия бор эди. Шу кунгача кўплаб КВН-концертлар билан мамлакат бўйлаб гастрол қилганимда, менда бундай таассурот қолмагандир. Бу мени маънан бойитган ажойиб саёҳат бўлди.
Бошқа шаҳарда кечгача мусобақа ўтказдик. Энди биз турникетларни, саҳнамизни йиғиб, машинага юклашимиз ва кейинги шаҳарга боришимиз керак. Кейин турникка тортилган бир гуруҳ йигитлар яна ёнимизга келиб, нарсаларимизни йиғиштиришга ёрдам беришди. Уни меҳрибонлик билан хайрлашганида кўнглимиз бир орзиқиб кетди. Халқнинг бундай ҳамжиҳатлигини кўрганимдан сўнг, мамлакатимизда кўпчилик учун яхши энергия бахш эта оладиган лойиҳалар кўп бўлиши керак, деган фикрга келдим.
Бундай спорт тадбирлари мамлакатимизда ҳамон кам. Одамларни яқинлаштирадиган, халқни бирлаштирадиган турли байрамлар, тадбирлар ташкил этиш керак.
- Финал мусобақасига тайёргарлик қандай кетмоқда? Ғолибларни қандай совғалар ва имкониятлар кутмоқда?
– Бундай тадбирларни ташкил этишда байрамона кайфият жуда муҳим. Нега биз хорижий спорт тадбирларини қизиқиш билан кузатамиз, Геннадий Головкин нега жанг қилиш учун Америкага боради? Чунки улар телевидение, интервьюлар, кўрсатувлар, спорт мусобақалари билан бир қаторда жуда кўп нарсаларни ўз ичига олади. Корейс поп маданияти ҳам ҳиссий концертларни тақдим этади. Шоу қўяди, тўланган ҳар бир тийин ўзини оқлайди.
ТАRTYL FEST нафақат профессионал спортчилар мусобақасига, балки байрамга айланиши керак. Биз 20 та шаҳарга ташриф буюрганимизда, албатта, машҳур эстрада юлдузларини таклиф қилдик. Чунки қўшиқ айтишга қизиққан ўсмир турникни кўриб, спортчи акаларини кўриб, қизиқиб қолиши мумкин. 18 феврал куни бўлиб ўтадиган Grand Финалда махсус концерт дастури ва жонли эфир бўлиб ўтади. Шу боис мамлакатимизнинг 8 нафар таниқли бошловчилари таклиф этилди. Шу боис Астана аҳолиси ва меҳмонларини 18 феврал куни соат 12:00 да EXPО Конгресс марказида бошланадиган Grand финалга таклиф қиламан.
Асосий ахборот ҳомийси Қозоғистон Республикаси Президентининг телерадиокомпанияси ҳисобланади. Турнир «Jibek Joly» телеканали орқали жонли эфирда намойиш этилади.
Биз ғолибларни пул мукофоти билан тақдирлаш билан чекланиб қолмай, иқтидор эгаларини қўллаб-қувватлаб, уларнинг иқтидорини оширишга кўмаклашамиз. Хусусан, ушбу лойиҳа доирасида энг яхши спортчиларимизни халқаро street workout мусобақаларида иштирок этишини ташкил қиламиз. Ёки биз сизни Арнольд Шварценеггер каби машҳурлар иштирокида Лос-Анжелесдаги street workout мусобақаларига олиб бормоқчимиз. Нега? Ёшларимиз Америкага бориб кучини исботлаши мумкин, у ерда совринли ўрин олса, бутун қозоғистонликлар бундан хурсанд бўлишса, юртимиздаги кўплаб ёшларга ўрнак бўлади, тўғрими?!
- ТАRTYL FESТ танловида турникда тортилишларнинг рекорд сони 50 дан ошди. Grand финал учун башоратингиз қандай?
- 20 та шаҳарга борганимизда мусобақа ўтказилиши ҳақида бир ой олдин огоҳлантирилган эдик. Финалгача ҳам тайёргарлик кўриш учун вақт етарли эди. Яъни, 50 та билан рекорд ўрнатса, финал баҳсида 60-65 га этиши мумкин, деб ўйлайман. Чунки спортчилар 3-4 ой тайёргарлик кўриш учун етарли вақтга эга бўлишди. Албатта, мен профессионал спортчи эмасман, шунинг учун аниқ бир нарса дея олмайман. Бироқ, уч ой қисқа вақт эмас. Йигитларимиз тайёргарлигидан қониқиш ҳосил қилдим.
Тartyl Festнинг Grand Финалида ҳатто жаҳон рекордини ўрнатиш ҳам мумкин. Буни бизнинг судьяларимиз, street workout мутахассислари инкор этмайди. Албатта, бу фақат турниримиз қоидаларидан келиб чиққан ҳолда башорат. Чунки ҳар бир мамлакатда street workout учун турли қоидалар мавжуд. Мисол учун, Японияда рекорд кўрсаткич 651 тани ташкил этди. Россияда эса 6 соат ичида 4000 марта чизилган фуқаро жаҳон рекордини ўрнатди. Яъни, улар турли хил қоидаларга эга.
Билишимча, бизнинг қоидаларимиз бўйича жаҳон рекорди 105. Бироқ, инсон салоҳиятининг чегараси йўқ. Спортда кўпинча кутилмаган, тасодифий натижалар рўй беради. Шунинг учун биз катта ютуқлардан умидимизни узмаймиз.
«Нурлан Қоянбаевнинг ўзи турникка тортиладими?» танқид қилувчилар ҳам бор. Вилоятларга борганимда ҳақиқий мазах объекти бўлдим. Энди Нурлан Қоянбаев саҳнага чиққач, ҳамма «турник спортини қўллаб-қувватлаган одам камида 30 марта шуғулланади», деб кутаётгандек. Менинг вазним эса 90 кг дан ошади, ўзимни кўтариш қийин, мен ўзим фақат 5-6 марта турникка тортила оламан. Шунга қарамай уялмай чиқдим. Мен ёш болалар ва ёшлар учун мотивацияни хоҳлаганим учун, баъзида охирини ҳазилга айлантираман.
- Лойиҳанинг келажаги ҳақида нима дейсиз? ТАRTYL FEST мусобақаси якунланган тақдирда ҳам, спортчилар алоҳида муҳит яратишлари мумкин, шундай эмасми?
— Танловни ташкил қилганимизда Теlegramда чат очган эдик. Бунинг учун кўп одамлар рўйхатдан ўтган. Суҳбат бугунги кунда ҳам фаол бўлиб, у эрда спортчилар бир-бирлари билан рақобатлашадилар, фойдали маслаҳатлар, машғулотлар ва парҳезлар билан ўртоқлашадилар. Шунинг учун умумий манфаатларга эга бўлган гуруҳ пайдо бўлди.
Албатта, танқид қилувчилар, муҳимроқ масалалар борлигини айтадиганлар ҳам бор. Барча мамлакатларнинг барча муаммоларини бир вақтнинг ўзида ҳал қилиш мумкин эмас. Аҳоли руҳини юксалтириш керак. Иқтисодчиларнинг иши молиявий аҳволни яхшилаш бўлса, бизнинг мақсадимиз маънавий юксалиш бўлиши керак.
ТARTYL FEST ҳар йили мунтазам ўтказилишини истардим. Бу йилги мусобақада иштирок этаётган спортчилар лойиҳамиз туфайли кўринмади, улар спорт билан азалдан дўст бўлган инсонлар. Шундай экан, келгуси йили спортчилар сони ортиб борса, мусобақа муваффақиятли ўтди, дейиш мумкин. Масалан, бир неча йил давомида «Қозоқ барси» ўтказилганда полвонлар кўпайди. Мамлакатимиздан турли спортчилар эътироф этилди. Шунинг учун ТАRTYL FEST мунтазам равишда ўтказилиши керак, деб ўйлайман.
- Финалда муваффақиятлар тилаймиз! Интервью учун раҳмат!
