Қозоғистонда почта хизматларининг келажаги: "Қазпочта" АЖ раҳбари билан суҳбат
Бугун, 9 октябрь - Бутунжаҳон почта куни. Қазпочта Қозоғистон миллий инфратузилмасида муҳим рол ўйнайди. Kazinform агентлиги мухбири билан суҳбатда «Қазпочта» АЖ бошқаруви раиси Асел Жанасова компаниянинг логистика тармоғини ривожлантириш ва юк ташиш ҳажмини сезиларли даражада оширишга тайёргарлик кўриш бўйича режалари билан ўртоқлашди, шунингдек, электрон тижорат ва етакчи халқаро ҳамкорлар билан шериклик соҳасида жорий этилаётган инновациялар ҳақида гапирди.
— Central Asia Fintech Summit да сиз 2029 йилга бориб ҳар бир Қозоғистон резидентига 20 тагача йиллик посилка тўғри келиши мумкинлигини таъкидладингиз, айни пайтда уларнинг сони бир кишига йилига 5 тадан тўғри келади. "Қазпочта" посилкалар ҳажмининг сезиларли ўсиши билан қандай ишларни режалаштирмоқда ва бу ўсишга тайёргарлик кўриш учун қандай чоралар кўрилмоқда?
— Посилкалар ҳажми йил сайин ортиб бормоқда, компаниямиз доимий равишда замонавий ечимлар ва етказиб бериш ишларини самарали олиб боришга қодир бизнес ҳамкорларни изламоқда. Шу мақсадда"Қазпочта" йирик халқаро компаниялар билан ҳамкорлик қилади. Ҳозирда янги юкларни почтага жўнатиш хизмати ишга туширилди, YTO Logistics компанияси билан қўшма корхона ташкил этиш бўйича ишлар олиб борилди, YM Trans, JD.COM маркетплейси, S Systems билан қўшма корхона ташкил этиш ишлари олиб борилмоқда.
Ҳозирда Yandex, Индрайвер, Глово ва бошқа етказиб бериш агрегаторлари билан ҳамкорлик қилиш бўйича музокаралар олиб борилмоқда. Тез етказиб бериш жараёнлари такомиллаштирилмоқда ва ҳамкорларни қабул қилиш пунктлари тармоғи кенгаймоқда. Сентябр ойида Астанада “Даму” кўмагида биринчи буюртма етказиб бериш пункти очилди. Пойтахтдаги «Halyk Market» минимаркети “Қазпочта” АЖнинг биринчи бизнес ҳамкори бўлиб, “Даму” жамғармаси билан қўшма лойиҳанинг бошланиши бўлди қозоғистонлик тадбиркорлар учун янги имкониятлар очади.
“Қазпочта” АЖ электрон тижорат ва логистика соҳасида инновацияларни фаол жорий қилмоқда. Хитойнинг етакчи логистика компаниялари билан ҳамкорлик бизга посилкаларни етказиб бериш ҳажмини сезиларли даражада ошириш имконини берди. Бу муваффақиятлар “Қазпочта” АЖни QazPost бренди остида мамлакат бўйлаб қулай ва бориш мумкин бўлган жойларда янги буюртмаларни қабул қилиш пунктларини яратишга илҳомлантирди. Мамлакат бўйлаб посилка терминаллари тармоғи ҳам фаол модернизация қилинмоқда.
Бизнинг мақсадимиз посилкаларни қабул қилиш жараёнини имкон қадар қулай ва тез қилиш ва шу билан бирга ҳамкорларимизнинг бизнес ўсишини рағбатлантиришдир. Биз ҳамкорларимизнинг ҳар бир жўнатмадан фойда кўришидан ва мижозлар оқимининг кутилаётган ўсишидан манфаатдормиз. Биз мавжуд лойиҳаларни кенгайтирамиз, инновацион ечимларни жорий қиламиз, мобил алоқа хизматларига ўтамиз ва барибир пул ишлай оладиган тадбиркорларни жалб қиламиз. Компания ривожланиш учун имкониятларга эга ва биз замонавий бозор ҳақиқатларига тайёрмиз.
— Айтингчи, «Қазпочта»да логистика жараёнларини оптималлаштириш учун қандай инновациялар ёки технологиялар жорий этилади?
— QazPost логистикани оптималлаштириш учун бир қатор инновацион ечимларни жорий қилмоқда:
- катта ҳажмдаги посилкаларни тез ва самарали қайта ишлаш, саралаш тезлигини ошириш ва хатолар сонини камайтириш имконини берувчи автоматлаштирилган саралаш марказлари.
- ўз-ўзига хизмат кўрсатиш терминаллари («Drop off»), бу мижозларга посилкаларни филиалларга бормасдан ўзлари жўнатиш имкониятини беради, бу жўнатиш жараёнини сезиларли даражада тезлаштиради.
- мобил илова ва веб-сайтдаги шахсий ҳисоб каби рақамли хизматлар, бу сизга реал вақт режимида посилкаларни кузатиш, жўнатишни онлайн тартибга солиш ва бошқа «Қазпочта» хизматларидан фойдаланиш имконини беради.
- халқаро логистика компаниялари ((DHL, UPS ва бошқалар) билан ҳамкорлик, бу логистика тармоғини яхшилаш ва халқаро юкларни тезлаштиришга ёрдам беради.
— Қозоғистоннинг чекка ҳудудларига посилкаларни етказиб бериш сифати ва тезлигини ошириш учун қандай чоралар кўрилади?
— Компания томонидан чекка ҳудудларга етказиб бериш сифати ва тезлигини ошириш бўйича қатор чора-тадбирлар амалга оширилмоқда:
1.Олис ҳудудларга посилкаларни етказиб беришни янада самарали мувофиқлаштириш имконини берувчи ҳудудлар бўйлаб тарқатиш марказларини яратиш.
2.Посилкаларни жўнатиш пунктлари сонини кўпайтириш, шу жумладан посилкаларни қабул қилиш учун жавонларни ўрнатиш, бу эса посилкаларни қабул қилишни янада қулай ва қулайроқ қилади.
3.Маҳаллий хизматлар билан ҳамкорликни ривожлантириш, бу посилкаларни чекка ҳудудларга тез етказиб беришга ёрдам беради.
4.Қишлоқ ва бориш қийин бўлган ҳудудларга посилкаларни ташиш вақтини қисқартириш учун оптималлаштирилган етказиб бериш йўлларидан фойдаланиш.
Бу қадамлар QazPostга хизмат сифатини яхшилашга ва ҳатто Қозоғистоннинг энг чекка бурчакларида ҳам етказиб бериш вақтини қисқартиришга ёрдам беради.
— Жорий йилнинг август ойида “Қазпочта” АЖ ва Япониянинг Toshiba компанияси ўртасида «C5+Япония» форумида ўзаро англашув меморандуми имзоланган эди. Маълум қилинишича, ишлар омборларни бошқариш ва электрон тижоратга илғор автоматлаштириш технологияларини жорий этишга қаратилади. Бу ҳақда бизга кўпроқ маълумот бера оласизми?
— Ҳа, ҳақиқатан ҳам, имзоланган меморандум доирасида Toshiba бизнинг омборларни бошқариш соҳасидаги техник ҳамкоримиз сифатида ишлайди ва омбор операциялари учун синов автоматлаштирилган мобил роботларини (AMR) тақдим этади. Ноябрь ойида мен Японияга кетяпман, у ерда бошқа ишлар қатори Toshiba заводларига ташриф буюришни ва роботларни синов тариқасида қабул қилиш бўйича келишувни якунлашни режалаштиряпман. Шундан сўнг биз пилот лойиҳасини ишга туширамиз, унинг натижаларига кўра омборларимизда бундай роботлардан фойдаланиш самарадорлигини баҳолаймиз. Агар муваффақиятли бўлса, биз сотиб олиш имкониятини кўриб чиқамиз.
— Охирги 3 йил ичида “Қазпочта” АЖ молиявий кўрсаткичлари қандай? Зарар миқдори қанча?
— Сўнгги 3 йил ичида “Қазпочта”нинг молиявий кўрсаткичлари сезиларли даражада яхшиланди ва пандемиядан кейин биринчи марта 2023 йил охирида 2,4 миллиард тенге миқдорида ижобий молиявий натижа ва 1,5 миллиард тенге Ягона акциядорга тўланган дивидендларга эришдилар.
Шуни таъкидлаш керакки, Covid19 пандемияси чегараларнинг ёпилиши туфайли халқаро бизнес даромадларининг ўсиш суръатларига сезиларли таъсир кўрсатди. 2019 йилгача халқаро почта алмашинувидан олинган даромадлар 2020 йилда ўртача 19-20 фоизга ўсди, бу бизнесдан олинган даромадлар фақат 2022 йилнинг охирида 2019 йил даражасига етди;
2021–2023-йилларда даромадларнинг ўртача ўсиши 26 фоизни ташкил этди (2021 йилдаги 54 миллиард тенгедан 2023 йилда 86 миллиард тенгегача), шу жумладан электрон e-commerce, халқаро бизнес, юк ташиш ва божхона вакилининг ривожланиши натижасида почта хизматлари учун, шунингдек, “Корпоратив банк” лойиҳаси орқали, унинг доирасида “Қазпочта” “Самруқ-Қазна” АЖ жамғармаси гуруҳи компаниялари учун ягона ҳисоб-китоб банки вазифасини бажаради, касса ҳисоб-китоблари ва ғазначилик операциялари каби махсус хизматлар кўрсатади.
Харажатлар нуқтаи назаридан, харажатларни ўтган йиллар даражасида сезиларли ўсишсиз, фақат инфляция даражасида ушлаб туриш сиёсати олиб борилмоқда.
2021–2023 йилларда ишлаб чиқариш ходимларининг иш ҳақини ўртача 15-20 фоизга индексация қилиш ҳамда давлат ва касб байрамлари муносабати билан белгиланган тартибда меҳнат шароитларини яхшилаш ва ходимларнинг мотивациясини ошириш учун бир марталик устама тўлаш натижасида харажатларнинг ўртача 17 фоизга ўсиши таъминланди. Таъкидлаш жоизки, харажатлар таркибида асосий улуш 20 мингдан ортиқ ходимнинг иш ҳақига тўғри келади.
— Корхона рентабеллигини ошириш бўйича қандай чоралар кўрилмоқда?
— Охирги уч йил давомида компания корхонанинг молиявий кўрсаткичларини яхшилаш, шунингдек, 3 асосий йўналиш бўйича харажатларни оптималлаштиришга қаратилган бир қанча стратегик ташаббусларни амалга оширди:
Логистика хизматлари
Хитойнинг етакчи логистика операторлари билан ҳамкорлик қилиш ва Хитойдан Қозоғистон орқали транзит учун махсус канал яратиш операция самарадорлигини оширди, транзит вақтини қисқартирди ва транспорт харажатларини қисқартирди. Бошқа нарсалар қаторида, «Cargo2Mail» хизмати юкларни бошқаришни оптималлаштириш ва электрон тижорат жўнатмаларини қайта ишлашни тезлаштириш имконини берди, бу эса сақлаш харажатларини камайтиришга ва даромадларни оширишга олиб келди.
Божхона хизматлари
QazPost ваколатли иқтисодий оператор мақомига эга, бу бизга божхона брокерлиги каби асосий хизматларни тақдим этиш имконини беради. Бу имконият бизга Temu канали орқали келаётган ҳажмларнинг 95% гача қайта ишлаш имконини беради ва бу катта рақобат устунлигини яратади. Ушбу соҳадаги самарали ечимлар божхона расмийлаштируви тартибини соддалаштириш, кечикишларни минималлаштириш ва жараёнларни соддалаштириш имконини берди, бу билан боғлиқ харажатларнинг қисқаришига ва пул оқимининг яхшиланишига олиб келди, бу бизнинг молиявий кўрсаткичларимизга бевосита таъсир кўрсатди ва жорий йилнинг 6 ойи давомида 1,138 миллиард тенге даромад олиш имконини берди.
Омбор инфратузилмасини ва 3PL логистикасини ривожлантириш
Биз Ozone, Wildberries ва Pinduoduo каби йирик бозорлар билан ҳамкорлик қилиб, ижро хизматларини кучайтирмоқдамиз. Ушбу ҳамкорликлар бозор доирамизни кенгайтириш ва харажатларни камайтириш билан бирга кўпроқ мижозларни жалб қилиш учун мўлжалланган.
Охирги мил етказиб беришни оптималлаштириш
Охирги мил етказиб бериш хизматларини, жумладан, дропшиппинг ечимлари, ҳамкорларнинг янги саралаш ечимларини такомиллаштириш орқали биз логистика самарадорлигини оширишга ва мавжуд логистика инфратузилмасини қайта юклаш орқали етказиб бериш харажатларини минималлаштиришга интиламиз ва шу билан харажатларни камайтирамиз.
Молиявий хизматлар
- Корпоратив банкнинг ишга туширилиши: 2023 йилда QazPost анъанавий почта хизматларидан тушган даромадлар шароитида даромад манбаларини диверсификация қилиш учун корпоратив банк хизматини ишга туширди. 2024 йил июлига келиб, молиявий фаолиятдан олинган даромад компания даромадининг 38 фоизини ташкил этди, бу ўтган йилдаги 18 фоизга кўп.
Айни пайтда биз ҳисоб-китоб банки сифатида 70 га яқин компанияга хизмат кўрсатмоқдамиз, уларда транзакция айланмаси тахминан 3,500 миллиард тенге (6,6 миллиард евро) ва қимматли қоғозлар билан операциялар ҳажми тахминан 30,113 миллиард (57 миллиард евро)тенгени ташкил этади. 2023 йилда QazPost Fitch халқаро агентлигидан «BBB-» кредит рейтингини олди, бу компаниянинг молиявий хизматларини ривожлантиришда муҳим босқич бўлди.
— BAAS хизматини ривожлантириш — ташаббусни амалга ошириш ишончли ҳамкорлик алоқаларини ўрнатишга стратегик ёндашувни талаб қилади. BAAS хизматларини жорий этиш орқали компания асосан электрон тижорат секторида ва ундан ташқарида фаолият юритувчи ва таклифлар сифатини ошириш ва мижозлар тажрибасини яхшилаш учун молиявий хизматларни мавжуд корхоналарга интеграциялашга интилаётган ҳамкорларни жалб қилишни мақсад қилган.
— Qazpost экотизимини ривожлантириш — ташаббус концепцияси иккита қўшимча хизматни ўз ичига олади:
- “Кеден” хизмати халқаро почта жўнатмалари ва Қозоғистон божхона чегараси орқали олиб ўтиладиган юкларни қайта ишлаш бўйича комплекс хизматларни тақдим этишга мўлжалланган онлайн хизматдир.
- “Керуен” хизмати – бу АҚШ ва Европадаги глобал электрон платформаларда товарларга буюртма берган мижозларга ўз харидларини Қозоғистондаги белгиланган манзилга етказиш имконини берувчи хизматдир.
Ушбу ташаббус доирасида 2023 йил ноябрь ойида янги qazpost.kz веб-сайти ишга туширилди. Концепцияга мувофиқ, сайт “Қазпочта” хизматлари ҳақидаги маълумотларга эга витрина бўлиб, фойдаланувчиларни Qazpost супер иловасига йўналтиради.
Давлат хизматларини ривожлантириш
Қишлоқ почта бўлимларини ривожлантириш "Қазпочта" компаниясининг қишлоқ почта бўлимларини кўп функцияли хизмат кўрсатиш марказларига айлантириш ташаббуси бўлиб, аҳолининг деярли 40 фоизи қишлоқларда истиқомат қилувчи мамлакатни инклюзив ривожлантириш йўлидаги кучли қадамдир. Ушбу дастур нафақат почта хизматларини кенгайтириш, балки аҳолини жалб қилиш ва хизматларни диверсификация қилиш бўйича умумий стратегияга органик равишда мос келадиган ушбу аҳоли пунктларида “Қазпочта” ролини оширишдир.
Давлат хизматларини кўрсатиш лойиҳаси Астана почта алоқаси бўлими, Алмати, Жетису, Павлодар, Қизилўрда, Атирау, Туркистон, Жамбил, Шарқий Қозоғистон, Абай, Манғистау вилоят филиалларининг 200 та қишлоқ почта бўлимларида амалга оширилмоқда.
2024 йилнинг 6 ойи давомида СОПС орқали 10771 мингта давлат хизматлари кўрсатилди (у ишга туширилгандан буён жами 28,5 мингта хизмат кўрсатилди). Рақамли давлат хизматлари – eGov mobile, АХКМ видеоси, рақамли нотариус, «е-Otinish» хизматларини оммалаштириш ишлари ҳам давом этмоқда. 2024 йилнинг 6 ойи давомида рақамли хизматлар бўйича 1,6 мингта маслаҳат берилди.
Ушбу ташаббуслар орқали компания молиявий кўрсаткичларини яхшилашга ва сезиларли харажатларни тежашга эришди, бу логистика ва молиявий соҳаларда барқарор ўсишни таъминлади. 2023 йил охирида “Қазпочта” АЖ ижобий молиявий натижага эришди, бу 2,4 миллиард тенгени ташкил этди.
— Хитой маркетплейсларининг Қозоғистон бозорига таъсирини қандай баҳолайсиз ва “Қазпочта” ушбу платформалар билан ҳамкорлик қилиш учун қандай ишлар қилмоқда?
— Хитой маркетплейслари Қозоғистоннинг электрон тижорат бозорига сезиларли таъсир кўрсатади, улар рақобатбардош нархларда кенг турдаги товарларни таклиф этади, аммо етказиб бериш тезлиги бўйича пастроқдир. Логистика жараёнларини оптималлаштириш учун «Қазпочта» бир қанча стратегик ташаббусларни амалга оширмоқда. Хусусан, YTO Express компанияси билан Хитойнинг йирик интернет-дўконларидан Қозоғистонга товарларни тўғридан-тўғри етказиб беришни таъминлайдиган лойиҳа ишга туширилди.
“Қазпочта” шунингдек, Хитой савдо майдончаларидан посилкаларни кузатиш ва Қозоғистонга етказиб бериш учун махсус ишлаб чиқилган илғор логистика хизмати ePacket Plus хизматини ҳам тақдим этди. Ушбу хизмат замонавий логистика стандартларига жавоб беради ва икки мамлакат ўртасида ўсиб бораётган электрон тижорат бозорига қаратилган.
Илгари барча посилкалар Қозоғистонга оралиқ давлатлар орқали етказилар эди. "Қазпочта" томонидан амалга оширилаётган ташаббуслар туфайли посилкалар тўғридан-тўғри Қозоғистонга етказилади, бу эса этказиб бериш вақтини сезиларли даражада қисқартиради ва мижозларга хизмат кўрсатиш сифатини оширади. Шундай қилиб, “Қазпочта” логистикани яхшилаш ва Хитойдан келаётган товарларга бўлган талабни қондириш учун хитойлик ҳамкорлар билан фаол ҳамкорлик қилмоқда.
— “Қазпочта” логистика жараёнининг барча босқичларида, саралашдан тортиб то якуний олувчига қадар жўнатмаларни йўқотиш ёки ўғирлаш хавфини минималлаштириш учун қандай хавфсизлик чораларини кўради?
— Биз логистика жараёнининг барча босқичларида почта жўнатмалари хавфсизлигига катта эътибор берамиз. Бунга замонавий технологиялар ҳам, ташкилий чора-тадбирлар ҳам киради. Янги ёндашувларни жорий этиш жараёнларни автоматлаштириш, видеокузатув тизимларини мустаҳкамлаш, ходимларни доимий равишда ўқитиш ва профилактика ишларини олиб боришдан иборат. Замонавий технологиялар ва ташкилий чоралардан фойдаланиш хавфларни минималлаштиришга ёрдам беради. Жараёнларни автоматлаштириш ва назорат қилиш тизими техникаси самарадорлик ва ишончлиликни таъминлайди.
Почта жўнатмалари Умумжаҳон почта иттифоқи ва “Қазпочта” АЖнинг йирик хорижий ҳамкорлари билан интеграциялашган почта ҳисоби тизимида (ИПҲТ) назорат қилинади, бу посилкаларнинг йўқолишининг олдини олишда муҳим аҳамиятга эга. Шаффоф почтани қайта ишлаш жараёни ИПҲТ томонидан тўлиқ назорат қилиниб, инсон омилини минималлаштирди ва посилкаларни йўқотиш эҳтимолини деярли йўқ қилди.
IPS (International Postal System) халқаро почта тизимини жорий этиш доирасида ИПҲТ билан интеграциялашган “Ҳисоб” модули жорий этилди, бу эса ҳисоб бланкаларини яратиш ва кирувчи ва чиқувчи статистик ҳисобларни юритиш жараёнларини автоматлаштириш имконини берди.
