Қозоғистон ва Озарбайжон ўртасидаги муносабатлар ривожланиб, савдо айланмаси ўсиб бораётганини кўрсатмоқда
«Озарбайжон-Қозоғистон муносабатлари ривожланиб бормоқда. Савдо айланмаси ўсишини кўрсатмоқда. Аммо томонлар ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик салоҳияти бир неча баробар катта. Энергетика, транспорт, агросаноат мажмуи, бизнес тузилмалари ўртасидаги ўзаро ҳамкорликни ривожлантириш учун улкан салоҳият мавжуд»
, — деди эксперт.
Унинг сўзларига кўра, геосиёсий ва геоиқтисодий воқеликлар Озарбайжон ва Қозоғистон ўртасидаги ҳамкорликни кучайтиришни талаб қилмоқда. Бу борадаги асосий йўналишлардан бири транспорт соҳасидир.
«Биз Қозоғистоннинг Транскаспий халқаро транспорт йўлагидан, яъни Ўрта йўлакдан фаол фойдаланиш истагини аллақачон кўриб турибмиз. 2022 йилнинг 7 ойи давомида Боку халқаро денгиз порти орқали Қозоғистондан юк ташиш ҳажми қарийб 1 миллион тоннани ташкил этди ва ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,2 баробарга ошди. Озарбайжонда Қозоғистондан юк ташиш ҳажмини сезиларли даражада ошириш учун тайёр транспорт инфратузилмаси мавжуд»
, — деди Анар Азизов.
Иқтисодчининг қўшимча қилишича, Қозоғистон Президенти мамлакат денгиз флотини мустаҳкамлаш ниятида.
«Маълумки, Озарбайжонда кемасозлик заводи қурилган. Шундай қилиб, Озарбайжон томони Қозоғистон учун исталган денгиз кемаларини қуриш бўйича буюртмаларни бажариши мумкин. Қозоғистонда темир йўл локомотивларини ишлаб чиқарувчи завод мавжуд ва Қозоғистон томони бу йўналишда Озарбайжондан янги буюртмалар олиши мумкин»
, — деди у.
Шунингдек, унинг сўзларига кўра, бизнес тузилмаларининг ўзаро ҳамкорлиги, қўшма саноат ва қишлоқ хўжалиги корхоналарини ташкил этиш борасида ҳам салоҳият мавжуд. Мамлакатларнинг озиқ-овқат хавфсизлигини мустаҳкамлаш зарурати фонида агросаноат комплекси соҳаси айниқса жозибадор. Шу боис, Боку ва Нур-Султан буғдой ва бошқа турдаги қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқариш бўйича лойиҳаларни ҳар йили учинчи мамлакатларга етказиб бериш имкониятини муҳокама қилиши мумкин. Бугун Бокуда Озарбайжон-Қозоғистон ишбилармонлар кенгашининг биринчи йиғилиши бўлиб ўтади, унинг якунида қатор ҳужжатлар имзоланиши режалаштирилган.
«Албатта, энергетика соҳасидаги ҳамкорлик устувор йўналишлардан биридир. Бугунги кунда Қозоғистон нефть экспортида муайян қийинчиликларни бошдан кечирмоқда ва нефть қазиб олишни кўпайтириш режаларини ҳисобга олган ҳолда янги йўналишларни изламоқда. Озарбайжон бундай йўналишлардан бирига айланиши мумкин. Қолаверса, Озарбайжон томони бу масалани Қозоғистон томонига ҳам кўтарган. Ҳа, бунинг учун бир қанча техник масалаларни ҳал қилиш зарур ва бу масалалар ҳукуматлараро комиссия доирасида ҳал этилиши мумкин. Бундан ташқари, томонлар нефть ва газ ускуналарини ишлаб чиқариш ва уларга техник хизмат кўрсатиш, нефть конлари хизматларини кўрсатишда фаолроқ ҳамкорлик қилиши мумкин»
, — дея қўшимча қилди иқтисодчи.
Анар Азизов келишувларнинг амалга оширилиши икки томонлама муносабатларни сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқади, деб ҳисоблайди. Бундан ташқари, томонлар яқин йилларда ўзаро товар айирбошлаш ҳажмини ошириш ва янги қўшма лойиҳалар орқали уни 1 миллиард долларга етказиш вазифасини қўйишини кутиш мумкин.
Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев Озарбайжонга расмий ташриф билан келди. Ташриф доирасида Қозоғистон ва Озарбайжон президентларининг тор ва кенгайтирилган таркибда музокаралари режалаштирилган. Давлат раҳбарлари кўп қиррали икки томонлама ҳамкорликнинг кенг кўламли масалаларини кўриб чиқишлари кутилмоқда.
Музокаралар натижасида Қозоғистон-Озарбайжон ўртасида қатор шартномалар имзоланади.
Муаллиф: Серикбол Қошмағанбетов
