Европа Иттифоқи Элчиси 2024 йилдаги ютуқлар ҳақида: иқлим, энергетика ва Қозоғистон билан ҳамкорлик
Европа Иттифоқининг Қозоғистон Республикасидаги Элчиси Алешка Симкич Кazinform агентлигига берган эксклюзив интервьюсида Европа Иттифоқининг 2024 йилда иқлим ўзгариши, энергия хавфсизлиги, миграция ва ташқи сиёсат каби глобал муаммоларни ҳал қилишга қаратилган фаолияти ва ютуқлари ҳақида гапирди.
Алешка Симкичнинг фикрича, 2024 йилда глобал муаммоларни ҳал қилишда сезиларли муваффақиятлар кузатилди.
— 2024 йил кўплаб қийинчиликлар йили бўлди. Иқлим ўзгариши оқибатлари апрель ойидаги сув тошқинлари даврида ҳам Европа Иттифоқида, ҳам Қозоғистонда тобора кўпроқ намоён бўлмоқда. Бу бизга профилактика, мослашиш ва юмшатиш чораларини кучайтириш зарурлигини англатди. Энергия хавфсизлиги ҳамма учун муҳим мавзу бўлиб, геосиёсий кескинликлар туфайли биринчи ўринга чиқди. Энергия хавфсизлигини таъминлашнинг усулларидан бири табиий ресурслардан барқарор фойдаланиш ва қайта тикланадиган энергия манбаларига инвестицияларни кўпайтиришдир. Дунёда можаролар давом этар экан, кўпинча бир-бири билан боғлиқ бўлган иқлим ўзгариши кучаяр экан, миграция муаммоси сақланиб қолади, - деди Европа Иттифоқининг Қозоғистондаги Элчиси.
У CОР-29да иқлимни молиялаштириш бўйича келишувга эришишда Европа Иттифоқининг муҳим ролини қайд этди.
— Европа Иттифоқи Бокуда бўлиб ўтган CОР-29да иқлимни молиялаштириш бўйича ютуқли келишувга эришишда ҳал қилувчи рол ўйнади. Ривожланаётган мамлакатларни молиялаштириш даражасини 2035 йилгача ҳар йили 1,3 триллион долларгача оширишга келишиб олинди. Бундан ташқари, келишув 2026 ва 2027 йилларга мўлжалланган ҳисоботлар асосида 2030 йилда ушбу миқдорни қўшимча ошириш имконини берувчи қайта кўриб чиқиш бандини ўз ичига олади, - деди Элчи.
Алешка Симкич Европа Иттифоқи қайта тикланадиган энергия технологиялари учун зарур бўлган муҳим хомашёга алоҳида эътибор қаратишини таъкидлади. 2024 йилда Европа Иттифоқи муҳим хомашё қонунини қабул қилди ва Ўзбекистон ва Гренландия каби давлатлар билан янги ҳамкорликка киришди. Қозоғистон 2022 йилда Европа Иттифоқи билан муҳим хомашё бўйича ўзаро англашув меморандумини имзолаган Марказий Осиёдаги биринчи давлат бўлди.
— Глобал миқёсда дунёнинг 13 давлати билан ана шундай ҳамкорлик алоқаларимиз мавжуд. Яна бир муваффақият АҚШ билан кучларни бирлаштириш ва Минераллар хавфсизлиги бўйича ҳамкорлик деб номланган уюшмага қўшилиш эди. У муҳим хомашё бўйича асосий ҳамкорларимизни бирлаштиради ва қиймат занжири бўйлаб стратегик лойиҳаларни молиявий ва дипломатик қўллаб-қувватлашга кўмаклашиш учун мезбон ҳукуматлар ва саноат билан ишлаш орқали муҳим энергия таъминоти занжирларини жадаллаштиришга қаратилган. Шу руҳда биз ҳозир Қозоғистон билан 2025–2026 йилларга мўлжалланган муҳим хомашё йўл харитасини тайёрламоқдамиз. Қозоғистон ЕИнинг бу борадаги асосий ҳамкори бўлиб, ҳамкорлик жуда яхши кетмоқда ва ишончим комилки, биз бу борада бир қатор қўшма лойиҳаларни ишлаб чиқамиз, - деди Элчи.
Европа Яшил келишуви Европа Иттифоқининг энг муҳим устувор йўналиши бўлиб қолмоқда ва унинг тараққиёти истиқболлидир. Энергия хавфсизлиги контекстида Европа Иттифоқи энергия бозорлари устидан назоратни муваффақиятли тиклади, нархларни барқарорлаштирди ва иқлимдан бетараф келажакка ўтишни тезлаштирди. Алешка Симкичнинг сўзларига кўра, яшил водород бўйича Европа Иттифоқи ва Қозоғистон ҳамкорлиги, шунингдек, сув ва энергетика бўйича Team Large Europe минтақавий ташаббуси энергия трансформациясининг кенгроқ кўринишига ҳисса қўшади.
Миграция давом этаётган тўқнашувлар ва иқлим ўзгариши таъсири билан кучайиб бораётган жиддий муаммо бўлиб қолмоқда. 2024 йилда Европа Иттифоқи умумий бошқарув қоидаларини жорий этган ҳолда Миграция ва бошпана тўғрисидаги янги пактда муваффақиятга эришди.
Ташқи сиёсат соҳасида Элчи Европа Иттифоқи БМТ Низоми ва унинг барча қоидаларини фаол қўллаб-қувватлашда давом этишини, шунингдек, ушбу нуқтаи назарга эга бўлган давлатлар, жумладан, Қозоғистон билан яқин ҳамкорликка интилаётганини таъкидлади.
Симкич, шунингдек, ЕИ-Меркосур келишувининг муҳимлигини қайд этди.
— Йил охирида эришилган Европа Иттифоқи ва Меркосур келишуви умумий аҳолиси 700 миллиондан ортиқ аҳолиси бўлган Европа Иттифоқи ва Меркосур мамлакатларини (Аргентина, Уругвай, Парагвай ва Бразилия) бирлаштирган энг йирик эркин савдо ҳудудини яратишга асос бўлди. Битим эндиликда Европа Иттифоқига аъзо давлатлар томонидан ратификация қилишга тайёр, - деди Элчи.
Бу йил бутун дунё бўйлаб муҳим сайловлар билан нишонланди ва бу йил июнь ойида бўлиб ўтган Европа Парламентига сайловлар билан Европа демократияси учун ҳам муҳим йил бўлди.
- Биз кўплаб ташқи аралашувлар, дезинформацион кампаниялар ва жамиятимизда бўлиниш кучайиб бораётганини кўрдик. Шунга қарамай, биз Иккинчи фон дер Ляйен комиссияси ўз ишини 2024 йил 1 декабрда бошлаганидан мамнунмиз, — деди Симкич.
Элчи, шунингдек, Рақамли хизматлар тўғрисидаги қонун (DSA) ва Сунъий интеллект тўғрисидаги қонунни (AI Act) катта муваффақиятлар сифатида таъкидлади, чунки Европа Иттифоқи онлайн хавфсизлик учун замонавий ҳуқуқий асос ва сунъий интеллектни бошқаришнинг глобал стандартларини тақдим этди.
— Рақамли хизматлар тўғрисидаги қонун (DSA) 2022 йилда қабул қилинган, бироқ уни рақамли бозорнинг барча иштирокчиларига тўлиқ қўллаш 2024 йилгача бошланган. Бу муҳим муваффақият бўлди, чунки ҳозирда Европа Иттифоқида фойдаланувчиларнинг онлайн хавфсизлигини таъминловчи, асосий ҳуқуқларни ҳимоя қилишни биринчи ўринга қўядиган бошқарувни ўрнатувчи ҳамда онлайн платформалар учун адолатли ва очиқ муҳитни таъминловчи замонавий қонунчилик базаси мавжуд. Бу шуни англатадики, барча халқаро иштирокчилар ўз ҳудудида бизнес юритишда Европа Иттифоқи қоидаларига риоя қилишлари шарт. AI Act тўғрисидаги қонун биринчи кенг қамровли қонун бўлиб, у ушбу янги ҳодисага яқинлашиш ва кейинги глобал стандартларни белгилашда ЕИнинг позициясини мустаҳкамлайди, - деди ЕИнинг Қозоғистондаги Элчиси.
Шунингдек, у Европа Иттифоқининг фаол сиёсати ва Global Gateway ташаббуси Марказий Осиё билан ҳамкорликда ижобий натижалар бераётганини таъкидлади. Хусусан, Симкич Транскаспий транспорт йўлаги бўйича эришилган ютуқларга алоҳида тўхталиб, бу нафақат инфратузилма лойиҳаси, балки ҳаракатчанлик ва одамлар ўртасидаги алоқаларни яхшилашга қаратилган “юмшоқ” элементларни ўз ичига олган лойиҳа эканлигини таъкидлади.
Материалнинг инглиз тилидаги асл нусхасини бу ерда ўқиш мумкин.
