Астрономлар ноёб «ўзгарувчан» юлдузни кашф қилишди

ASTANА. Кazinform – Калифорниялик бир гуруҳ олимлар тарихда биринчи марта юзаси нотекис бўлган, икки қисмга бўлинган юлдузни топди: бир томони водород, иккинчи томони гелийдан иборат, деб хабар беради Кazinform BBCга таяниб.

Янус (қадимги Рим ўзгарувчан Худоси номи билан аталган) юлдуз оқ митти бўлиб, олимлар уни илгари ўрганишган.

Олимлар бизнинг Қуёш кўп миллиард йилдан кейин оқ митти бўлишини башорат қилмоқдалар.

Бироқ, у иккита «газ қутблари» - бир томонда гелий ва бошқа томондан водороддан иборат эканлиги аниқ кўринадиган биринчи юлдуздир.

«Бу оқ митти қарама-қарши томондан жуда бошқача жисмоний хусусиятларга эга. Агар кимгадир ўлчовимиз натижасини кўрсатсам, одамлар кўзларига ишонмайдилар», - деб тушунтирди Калифорния технология институти астрофизиги Илария Кайаццо. У Nature журналида чоп этилган мақола муаллифлари жамоасини бошқаради.

Сан-Диегодаги Калифорния технология институтининг Паломар расадхонаси астрономлари ҳайратланарли юлдузни биринчи бўлиб пайқашди.

Уни Zwicky Transient Facility (ZTF) ёрдамида аниқлаш мумкин – бу ҳар кеча юлдузли осмонни янги объектларни сканердан ўтказадиган асбоб.

Оқ миттилар сўнган юлдузларнинг ёниб кетган ядролари бўлиб, улар сўнганда қизил гигантларга айланади.

Шу нуқтаи назардан, «Янус» эволюцияси бизнинг Қуёшимиздан ўн миллиард йил олдин содир бўлган, у аллақачон 35 минг даража Цельсийга қадар совиб кетган.

Юлдуз номи ҳозирча қўштирноқ ичида ёзилади, чунки юлдузлар каталогларида митти ўзгарувчининг аввалги «номи» (аниқроғи, унинг координаталари) сақланиб қолган: ZTF J203349.8+322901.1.

Олимлар бу ҳодисани кўплаб тушунтиришлар бермоқда, аммо уларнинг аксарияти бунинг асосий сабабини махсус оқ митти кучли магнит майдони деб тушунтиради.

«Космик жисм яқинидаги магнит майдон ассиметрик, яъни бир томони бошқасидан кучлироқ. Бу турли хил нарсаларни бир-бири билан аралаштиришга катта ҳисса қўшади «, - деб тушунтирди Кайаццо.