Нима учун семириш саратонга олиб келиши мумкин

NUR-SULTAN. Kazinform - Семизлик ўлимнинг асосий глобал хавф омилларидан бири бўлиб, кўплаб асоратлар, жумладан, саратон касаллигининг ривожланишига ёрдам беради. Барча саратон ҳолатларининг тахминан 20 фоизи семириш билан боғлиқ, дейди С. Асфендияров номидаги ҚазММУ профессори ва «Денсаулиқ» миллий ассоциациясининг юқумли бўлмаган касалликлар хавфи омилларини камайтириш бўйича эксперти Сағат Алтинбеков, дея хабар беради Кazinform.

Семириб кетиш ва ортиқча вазн саратон ривожланиш хавфини ошириши маълум, аммо нима учун бу ҳали ҳам очиқ савол бўлиб қолмоқда. Норвегиянинг Берген университети олимлари бу ҳодисани тушунтириб, семизлик билан боғлиқ бўлган липидлар саратон ҳужайраларини янада тажовузкор ва ўсимта ҳосил бўлишига мойиллигини таъкидламоқда. Тадқиқот Nature Cоmmunications журналида чоп этилган.

Мутахассислар семизлик саратон ҳужайраларининг палмитик кислотага мослашишини рағбатлантиришини аниқладилар. Ушбу мослашув малигн ҳужайралар ўсмаларини шакллантиришга имкон беради. Тадқиқот 223 беморда кўкрак ўсимтаси ҳужайраларини трансплантация қилиш орқали ўтказилди.

«Бу дегани, ҳатто янги ген мутациялари бўлмаган тақдирда ҳам, семириш ўсимта ҳосил бўлиш хавфини оширади. Ортиқча вазн ва семириш ҳар йили тахминан 500 000 янги саратон касаллигига сабаб бўлади ва семизлик даражаси ўсишда давом этар экан, бу рақам ортиб боради, - деди тадқиқот муаллифи, Берген университети доценти Нильс Хальберг.

Олимлар, шунингдек, шиш пайдо бўлиш механизмининг янги тушунчаси семириб кетган инсонда саратон касалликларини даволашнинг янада такомиллаштирилган усулларини ишлаб чиқишга имкон беришини таъкидладилар.

ЖССТ маълумотларига кўра, ортиқча вазн ва семириш глобал эпидемия сифатида тан олинган. Ортиқча вазн сайёрамизнинг ҳар тўртинчи аҳолисига таъсир қилади. Семириб кетганлар сони ҳар 10 йилда аста-секин 10% га ошади.

Қозоғистонда семириш муаммоси тобора долзарб бўлиб бормоқда.

Шундай қилиб, Қозоғистон Озиқ-овқат академиясининг маълумотларига кўра, мамлакатнинг катталар аҳолиси орасида ортиқча вазннинг ўртача тарқалиши аёллар учун 29,7% ва эркаклар учун 33,9% ни ташкил этди; Аёлларнинг 25,8 фоизи ва эркакларнинг 15,3 фоизи семириб кетган. Бу Қозоғистоннинг катта ёшли аҳолисининг ярмидан кўпи (аёлларнинг 55,5 фоизи ва эркакларнинг 49,2 фоизи) ортиқча вазнли ёки семириб кетганлигини англатади.

«Хавфли тенденция шундаки, кўпчилик ортиқча вазнни соғлиқ муаммоси деб ҳисобламайди. Семириб кетишга қарши курашнинг замонавий ёндашувлари соғлом овқатланиш ва жисмоний фаоллик даражасини оширишга қаратилган. Ортиқча вазнли ёки семириб кетган одамларнинг одатларини кескин ўзгартириши одатда қийин, аммо зарарни камайтириш стратегиясини қабул қилиш орқали аста-секин камроқ зарарли муқобилларга ўтишни бошлаш мумкин. Камроқ зарарли овқатдан соғлом озиқ-овқатга ўтиш, шу жумладан кундалик ҳаётда жисмоний фаоллик нормага айланиши керак. Зарарни камайтириш концепцияси орқали бошқа ёмон одатларни ҳам ўзгартириш мумкин.

Масалан, чекувчи учун бу асосий зарар манбаи - тутунни, алкоголга қарамликни истисно қилиш учун оддий сигаретлардан тутунсиз муқобилларга ўтиш - бу кучли алкоголни паст алкоголли ичимликлар билан алмаштиришдир «, - дея қўшимча қилди Сағат Алтинбеков.