ҚСТИда “Қозоғистон-2029” Миллий ривожланиш режаси муҳокама қилинди
ASTANА. Кazinform - Қозоғистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Қозоғистон Стратегик тадқиқотлар институти майдонида иқтисодий клубнинг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Унда Қозоғистон Республикаси Стратегик режалаштириш ва ислоҳотлар агентлиги (СРИА) томонидан ишлаб чиқилган “Қозоғистон-2029” Миллий ривожланиш режаси лойиҳаси муҳокама қилинди.

Агентлик ушбу стратегияни шакллантириш бўйича кенг кўламли ишларни амалга оширди ва экспертлар уни кўриб чиқиш ва ишлаб чиқишга қизиқиш билдирди.
Иқтисодий клуб раиси – Қозоғистон Республикаси Миллий банки раҳбари Тимур Сулейменов, Стратегик режалаштириш ва ислоҳотлар агентлиги раиси Жандос Шаймарданов, ҚСТИ директори Еркин Туқимов, СРИА раиси ўринбосари Олжас Толеуов , «Jusan Analytics» компанияси бошқарувчи директори Ануар Қуандиқов, Парламент Мажилиси депутатлари, мамлакат учун муҳим ҳужжат ва маслаҳат марказлари, мамлакатнинг таниқли иқтисодчи олимлари иштирок этди.
Қозоғистон Республикаси Миллий банки раҳбари Тимур Сулейменов ҳар бир давлатда ривожланиш режаси каби муҳим ҳужжат бўлиши кераклигини таъкидлади.
– Жамият ва экспертлар жамоаси томонидан бунга талаб жуда юқори. Бизга ўрта муддатли стратегия керак, унинг натижаларини яқин йилларда аниқ ҳис қиламиз. Бундай ҳужжат Давлат раҳбарининг қарори билан ишлаб чиқилган бўлиб, унда СРИА асосий ишлаб чиқувчи бўлган ва унда кўплаб давлат органлари ва эксперт ҳамжамиятлари иштирок этган. Ишончим комилки, бу ерда қатнашганларнинг аксарияти ҳам фаол қатнашган. Бироқ, ҳужжат нисбатан яқинда нашр этилган. Ҳар хил фикр ва ғоялар бор, шунинг учун биз бугун ҚСТИ сайтида конструктив таклифларни ишлаб чиқиш учун барча манфаатдор мутахассисларни тўпладик, - деди у.
ҚСТИ директори Еркин Туқимв бу муҳим ва зарур ҳужжат бўлиб, иқтисодчилардан экспертиза ва танқидий баҳо талаб қилишини таъкидлади.
– “Қозоғистон-2029” миллий ривожланиш режаси лойиҳасини эксперт муҳокамаси учун ҚСТИ платформасини таклиф қилдик. Президентимиз мамлакатимизнинг стратегик ҳужжатларини, жумладан, янги иқтисодий сиёсатни тайёрлашда экспертлар ҳамжамиятининг иштироки муҳимлиги ҳақида бир неча бор таъкидлаганини инобатга олиб, биз учун бу ҳужжатни кечиктирмасдан тўғри тушуниб, фуқароларга ушбу стратегия бутун мамлакат аҳолиси манфаатларига қандай хизмат қилади, давлатимиз қандай ривожланади, қандай стратегия амалга оширилади, нималар амалга оширилишини тушунарли тилда тушунтириш муҳим. Биз келажак тасвирларини яратамиз. Уни амалга оширишда ялпи ички маҳсулот ва иқтисодиётнинг ўзига хос тармоғи кўрсаткичлари қандай бўлади, фуқароларнинг фаровонлиги қандай яхшиланади (муҳим омил – инклюзивлик), одамлар яхши ҳаёт, таълим ва тиббиётдан тенг фойдаланиш имкониятига эга бўладими? Яъни, яқин келажакда мамлакатимиз қандай бўлишини, ҳар бир қозоғистонликнинг ҳаёти қандай яхшиланишини тушуниш оддий одам учун очиқдир. Шу ва бошқа таркибий қисмларни катта иш кутмоқда, бизнинг жиддий фикримиз керак, – деди Е.Туқимов.
СРИА раиси Жандос Шаймарданов муҳим ҳужжат – мамлакатни ривожлантириш миллий режаси лойиҳасини муҳокама қилиш учун қулай имконият яратиб бергани учун ҚСТИга миннатдорчилик билдирди.
- Ҳужжат давлат органлари билан бир қатор муҳокамалардан ўтди ва 5 феврал куни Ashyq НҲА порталида эълон қилинди. Экспертлар ҳамжамиятидан кўплаб фикр-мулоҳазалар ва таклифлар олинди. Ҳужжатни ишлаб чиқиш жараёнида биз нафақат давлат органлари, балки қозоғистонлик ва хорижий экспертларни ҳам жалб қилдик. Ҳозир турли жойларда муҳокамалар бўлиб ўтмоқда. Ҳужжат ҳали ишлаб чиқилмоқда ва якуний версия эмас. Муҳокама чоғида биз давлат органлари билан мувофиқлаштиришнинг учинчи босқичини февраль ойи охири ва март ойининг бошида бошлашни режалаштирганмиз, - деди спикер.
СРИА раиси ўринбосари Олжас Тилеуов жаҳон иқтисодиётидаги мавжуд вазият Қозоғистон Республикасининг 2029 йилгача бўлган Миллий режаси лойиҳасини яратишда бошқа вазифаларни ҳам юклашини таъкидлади:
- Бугун келажак 10 йил олдин ўйлаганимиздан бутунлай бошқача кўринади. Халқаро иқтисодий ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш, савдо тўсиқларини камайтириш ва жаҳон иқтисодиётининг ўсиши башорат қилинди. Бугунги кунда протекционизм АҚШ ва Европа Иттифоқи каби ривожланган мамлакатларда кенг тарқалган. 90 йиллардаги бозор даври деярли пандемия бошланиши билан якунланди ва мувозанатни тиклаш даври нима бўлишини қайта кўриб чиқишга олиб келди, - деди у.
Парламент Мажилиси депутати Альберт Рау одамларнинг даромадлари масаласига тўхталиб ўтди:
– Президентимиз томонидан илгари сурилган асосий мақсад – иқтисодий юксалиш, халқ фаровонлигини муносиб ўстиришдир. ЯИМнинг икки баравар ошиши аҳоли даромадларининг ўсиши билан қандай боғлиқлигини тушунишимиз керак, - деди Альберт Рау.
Мажилис депутати Никита Шаталов ҳудудларда инфратузилмага киришнинг иқтисодий тенгсизлиги масаласини кўтарди:
- Биз ижтимоий блокка эътибор қаратамиз ва кўпроқ ресурслар сарфлаймиз. Соғлиқни сақлаш ва таълим эса халқимиз юксалишига хизмат қиладиган соҳалар, бу касбий маҳоратни ошириш, инсон капиталини ривожлантириш демакдир, – дейди Мажилис депутати.
TALAP амалий тадқиқот маркази Васийлик кенгаши раиси Раҳим Ошақбаев ҳаёт сифатини ошириш учун қулай шарт-шароитлар яратиш зарурлигини таъкидлади:
– Бунда дунёнинг 37 давлати қўллаётган индекс методологиясини ҳисобга олиш мумкин. Асосий талаб - иқтисодий ўсишнинг инклюзивлиги, аммо у кўринмайди. ЯИМ икки баравар кўпаяди, лекин одам қани?! – деди у.
“Visor Holding” МЧЖ бошқарувчи директори, иқтисодчи Алмас Чукин ишлаб чиқариш қувватини ошириш кераклигига ишонч билдирди:
– Ҳужжатда соҳалар бўйича аниқ муаммолар рўйхати, уларни ҳал этиш йўллари, буларнинг барчаси бизга қанчага тушишини кўрсатиш керак. Бунинг икки йўли бор – ё даромадни оширинг, ё харажатларни камайтиринг ва 2029 йилга бориб бюджет қандай бўлишини кўринг, - деди Алмас Чукин.
«Halyk Finance» акциядорлик жамияти бошқаруви раиси маслаҳатчиси, иқтисодчи Мурат Темирханов ҳам консолидацияланган бюджетни шакллантириш ғоясини қўллаб-қувватлади. Унинг сўзларига кўра, ҳамма нарсани батафсил тавсифлаш ва даромад ҳамда харажатларнинг амалий таҳлилини ўтказиш, бюджет боғлиқ бўлган моделни яратиш керак.
Мажилис ҳузуридаги Жамоатчилик палатаси аъзоси Ерлан Смаиловнинг фикрича, миллий режа ижросини Ҳукумат ва вазирликларнинг KPIсига киритиш зарур.
– Агар биз ҳозир маҳаллий қамровни оширишга устувор аҳамият берадиган бўлсак, мамлакат қиймат индекси ошиб бораётган бўлса, Ҳукумат ва тегишли вазирликлар учун иқтисодиётни технологик такомиллаштиришнинг асосий кўрсаткичлари бўйича самарадорлик кўрсаткичлари белгилаб қўйилгани маъқул, – деди Ерлан Смаилов.
Ulagat Consulting Group консалтинг компанияси директори Марат Қаирленов сармоя ҳақида гапирди. Унинг сўзларига кўра, инвестиция сиёсатини қайта кўриб чиқиш зарур, чунки лойиҳалар рўйхати йилдан-йилга муҳокама қилинади, шунинг учун тизимли ўзгаришлар зарур.
Эксперт муҳокамаси натижасида барча таклиф ва огоҳлантиришлар қабул қилинди.