Қозоғистон билан ҳамкорликнинг янги уфқлари очилмоқда - Мьянма раҳбари билан суҳбат

ASTANA. Kazinform — Мьянма Президенти вазифасини бажарувчи Мин Аун Хлайн Кazinform агентлигига берган эксклюзив интервьюсида мамлакатлар ўртасидаги муносабатлар келажаги ҳақидаги ўз қарашларини шерикликни мустаҳкамлаш истиқболлари, ҳамкорлик йўналишларини кенгайтириш, минтақавий тараққиёт учун ҳамкорликнинг аҳамияти ҳақида ўртоқлашди.

- Жаноб Мин Аун Хлайн, Мьянма ва Қозоғистон ўртасидаги сиёсий ва иқтисодий ҳамкорликнинг келажагини қандай тасаввур қиласиз? Марказий Осиёда кенгроқ ҳамкорлик истиқболларини қандай баҳолайсиз?

- Мьянма ва Қозоғистон ўртасидаги дипломатик муносабатлар 1999 йил 23 сентябрда бошланган. Ҳозир 26 йил бўлди. Мамлакатларимиз сиёсий ва иқтисодий ҳамкорликни изчил ривожлантирмоқда. Қозоғистон Президенти билан икки марта учрашганман. Марказий Осиё ва Евроосиё стратегик муҳим ҳудудлар – геосиёсатда «Heart Land» ҳисобланади, чунки улар энг йирик қитъанинг марказида жойлашган. Шунинг учун минтақа стратегик аҳамиятга эга. Ишончим комилки, икки томонлама алоқаларни мустаҳкамлаш Марказий Осиё доирасидаги ҳамкорликни янада фаоллаштиришга ёрдам беради.

– Марказий Осиё глобал хавфсизлик ва логистика учун тобора муҳим марказга айланиб бормоқда. Сизнингча, Мьянма ва Қозоғистон биргаликда минтақавий барқарорлик ва тараққиётга қандай ёрдам бера олади?

– Марказий Осиё ҳар доим Европа, Яқин Шарқ, Жануби-Шарқий Осиё ва Шарқий Осиё ўртасидаги муҳим транспорт маркази бўлиб келган. Бу ердан Ипак йўли ўтган. Шу боис минтақа хавфсизлиги ва тараққиёти катта аҳамиятга эга. Қозоғистон Марказий Осиёда муҳим рол ўйнайди. Мьянма, шунингдек, Хитой ва Ҳиндистон ўртасида стратегик жойлашувга эга бўлиб, Жанубий ва Жануби-Шарқий Осиёни “қуруқликдаги кўприк” сифатида боғлайди. Ушбу афзалликлардан фойдаланган ҳолда мамлакатларимиз минтақа барқарорлиги ва ривожланишини мустаҳкамлаш учун ҳамкорлик қилиши, маҳсулот, табиий ресурслар ва маданият алмашиши мумкин.

- Мьянма ҳам, Қозоғистон ҳам ўзларини мулоқот ва кўп томонлама ҳамкорликка очиқ давлатлар сифатида фаол кўрсатмоқда. Сизнингча, мамлакатларимиз халқаро институтларни ислоҳ қилиш ва адолатли дунё тартиби тамойилларини илгари суришда қандай рол ўйнаши мумкин?

— Бугун дунё бир қутбли тизимдан кўп қутбли тизимга ўтмоқда. Биз бир қудратли давлатга камроқ қарам бўлиб, дўст давлатлар билан алоқаларни ривожлантиришимиз керак. Бу бизга адолатли қарорлар қабул қилиш ва ташқи босимга қарши туриш имконини беради. Иқтисодиётда ҳам катта ўзгаришлар рўй бермоқда - "янги дунё тартиби" пайдо бўлмоқда. Кичик давлатлар ҳамкорлик қилиши ва минтақалар бўйлаб савдони кенгайтириши керак. Халқаро ташкилотлар ўз низомларига риоя қилишлари ва барча мамлакатлар суверенитетини ҳурмат қилишлари учун ислоҳ қилиниши керак. Мамлакатларимиз бу борада ҳамкорлик қилиши мумкин.

- Қозоғистон Евроосиё учун асосий транзит ва энергия маркази ҳисобланади. Мьянма Қозоғистон ва бутун минтақа билан муносабатларида савдо-иқтисодий ва сармоявий ҳамкорликнинг қайси соҳаларини энг истиқболли деб ҳисоблайсиз?

– Қозоғистон табиий ресурсларга бой, нефть ва газ экспорт қилади, тоғ-кон саноати, транспорт ва қишлоқ хўжалиги, хусусан, буғдойни ривожлантирмоқда. Мьянма қишлоқ хўжалиги мамлакати бўлиб, минерал ресурсларга ҳам эга. Хитой ва Ҳиндистон билан чегарадош, Жануби-Шарқий ва Жанубий Осиёни боғлайди. Унумдор еримиз, сувимиз, деҳқончилик учун қулай иқлимимиз бор. Мьянма гуруч ва дуккакли экинларнинг энг йирик экспортчиларидан биридир. Шу боис ҳамкорликнинг истиқболли йўналишлари қишлоқ хўжалиги, тоғ-кон саноати, транспорт ва энергетика соҳаларини қамраб олади. Бунга эришиш учун технология ва сармоя соҳасида ҳамкорлик қилишимиз керак.

- Мьянма ва Марказий Осиё давлатлари ўртасида ўзаро тушуниш ва ишончни мустаҳкамлаш учун иқтисодиёт ва сиёсатдан ташқари маданий-маърифий ва гуманитар алоқаларни ривожлантириш қанчалик муҳим деб ҳисоблайсиз?

– Мьянма ва Марказий Осиё давлатлари ўртасида таълим, маданий ва гуманитар алоқаларни ривожлантириш жуда муҳим. Мамлакатларимиз иқлими, жойлашуви, маданияти ва иқтисодиёти турлича. Ушбу фарқларнинг комбинацияси афзаллик ҳисобланади. Шундай экан, мамлакатларимиз ўртасидаги дўстона муносабатларни сақлаб қолиш ва мустаҳкамлаш учун нафақат ҳукуматлараро алоқаларни, балки халқлар ўртасидаги муносабатларни ҳам кенгайтириш зарур, шунинг учун бу жиҳатларни ривожлантириш ниҳоятда муҳимдир.

Эслатиб ўтамиз, Қасим-Жомарт Тоқаев Мьянма Президенти вазифасини бажарувчи Мин Аун Хлайн билан музокаралар ўтказган эди. Қасим-Жомарт Тоқаев Мин Аун Хлайнни қутлар экан, Астанага амалий ташрифини мамлакатлар ўртасида ҳамкорликни йўлга қўйиш имконияти сифатида кўришини таъкидлади.