Давлат органларининг маъмурий маълумотларида қандай хатолар кўп учрайди

ASTANА. Кazinform – ҚР Миллий статистика бюроси ҳузурида давлат органларидан маъмурий маълумотларнинг тўғрилигини текшириш институти ташкил этилди. Бу ҳақда Миллий статистика бюросининг Кazinform расмий сўровига жавобида айтилган.

– “Давлат статистикаси тўғрисида”ги ҚР Қонунига киритилган ўзгартиришлар доирасида Миллий статистика бюросига маъмурий маълумотлар сифатини аниқлаш функциялари берилди. Белгиланган вазифаларни амалга ошириш мақсадида “Қозоғистон Республикаси Стратегик режалаштириш ва ислоҳотлар агентлиги Миллий статистика бюросининг Ахборот-ҳисоблаш маркази” ХЮҲ РДКнинг қуйи ташкилоти негизида маълумотлар кузатувчилари институти ташкил этилди, — дейилади хабарда.

Ахборотга кўра, маълумотлар назоратчиси – маъмурий маълумотлар сифатини баҳолаш учун маъмурий манбалар устидан давлат назоратини амалга оширишда иштирок этувчи давлат монополия субъектининг статистика ва ахборот-коммуникация технологиялари соҳасидаги мутахассиси. Бугунги кунда маълумотлар сифатини назорат қилиш департаменти ходимлари сони 10 кишини ташкил этади.

Маъмурий маълумотларнинг тўғрилигини назорат қилиш аномал қийматларни, қарама-қаршиликларни ва номувофиқликларни аниқлаш орқали амалга оширилади. Маъмурий маълумотлар, шунингдек, шунга ўхшаш маълумотларни тўплайдиган бошқа расмий манбалардан олинган маълумотлар билан солиштириш орқали ҳам текширилади.

Ўтган йили мазкур институт марказий давлат органларининг маъмурий маълумотлари сифатини баҳолашни ўтказди. Натижада, давлат органлари кўпинча қуйидаги турдаги нотўғри маълумотларга эга эканлиги аниқланди:

• Тўлиқ бўлмаган маълумотлар ва нотўғри маълумотлар - шахсий ёки бизнес идентификация рақамлари (ШИР/ЯИР) маълумот базасида топилмаган ёки шахсий маълумотларда (исм, манзил ва бошқалар) хатолар мавжуд.
• Аномал қийматлар қабул қилинадиган диапазондан ташқарида бўлган қийматлардир. Масалан, автомобиль массасининг салбий қиймати.
• Икки нусхадаги қийматлар - бу бир хил объект ёки шахсга тегишли бўлган маълумотлар базасидаги такрорий ёзувлар. Масалан, битта аҳоли пункти (қишлоқ, қишлоқ округи, туман, шаҳар, вилоят) ҳудудида жойлашган уй хўжалиги аъзоларининг ШИРининг такрорланиши.
• Миллий маълумотнома ахборотлари элементларининг нотўғри қийматлари. Масалан, маъмурий-ҳудудий объектлар таснифлагичининг эскирган кодлари қўлланилади.
• Эскирган маълумотлар - тугатилган корхоналар, вафот этган шахслар ёки эскирган манзиллар билан боғлиқ маълумотлар. Масалан, қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари вафот этган шахсга ёки тугатилган корхонага рўйхатга олинади.
• Мажбурий бандларни тўлдирмаслик - маълумотларни киритишда тўлдириш учун мажбурий бандларни ўтказиб юбориш. Масалан, транспорт воситасининг тўлиқ бўлмаган техник хусусиятлари (ВИН коди, шасси рақами, автомобиль номи).
• Маълумотларнинг солиштирилиши - миллий маълумотнома ахборотларининг аҳамиятсиз элементларининг йўқлиги ёки улардан фойдаланиши, маъмурий маълумотларнинг вақтинчалик, ҳудудий ва тармоқ бўйича солиштирилиши, шунингдек, ахборотни тақдим этувчи шахслар доирасининг аниқланмаганлиги. Масалан, қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари бўйича маъмурий маълумотларни тўплашда хўжалик юритишнинг ташкилий-ҳуқуқий шакллари маълумотномасидан фойдаланилмайди, бу эса қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари бўлган жисмоний шахслар ва якка тартибдаги тадбиркорлар тўғрисидаги маълумотларни тўғри таққослаш имконини бермайди.

Масалан, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ахборот тизимларининг 2024 йилда ўтказилган маъмурий маълумотлар сифатини баҳолаш жараёнида чорва молларининг ўртача биологик ёшидан ошган қишлоқ хўжалиги ҳайвонлари рўйхатга олинганлиги аниқланган. Хусусан, 70 ёшдан ошган қорамол ва 15 ёшдан ошган майда чорва моллари идентификация қилинди. Бундан ташқари, тугатилаётган ташкилотларнинг маълумотлар базаларида қишлоқ хўжалиги техникалари марҳумнинг номига расмийлаштирилгани аниқланди. Институт бундай нотўғри ёки эскирган маълумотларни аниқлайди, тузатади ва олдини олади, шу орқали статистик маълумотлар сифатини яхшилайди.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ мамлакатда статистика қандай тузилиши ҳақида ёзган эдик.