Valve Corporation, Apple, Temu: Хорижий интернет платформалари Қозоғистон бюджетига 118,4 миллиард тенге тўлади
ASTANА. Кazinform – Қозоғистон Республикаси Молия вазирлиги Давлат даромадлари қўмитаси рақамли хизматлар солиғи жорий этилганидан бери хорижий интернет компаниялари Қозоғистон бюджетига жами 118,4 миллиард тенге ўтказганини маълум қилди.
"Google солиғи" нима?
2022 йил 1 январдан бошлаб Қозоғистонда қозоғистонлик фойдаланувчиларга электрон хизматлар кўрсатадиган ёки интернет орқали товарлар сотадиган хорижий компанияларга солиқ солиш механизми жорий этилмоқда. Ушбу механизм истеъмолчилар билан бевосита ишлайдиган глобал онлайн платформаларга (В2C формати) тегишли. Бундай компаниялар Қозоғистонда рўйхатдан ўтишлари ва 12% миқдорида қўшилган қиймат солиғини (ҚҚС) тўлашлари шарт. Ушбу чора маҳаллий ва хорижий рақамли хизмат кўрсатувчи провайдерлар учун адолатли рақобат муҳитини яратишга қаратилган.
Рўйхатдан ўтган компаниялар
Бугунги кунда Қозоғистонда 118 та хорижий норезидент компаниялар рўйхатдан ўтган, жумладан, дунёдаги энг йирик платформалар.
2025 йилда яна 20 та компания қўшилди, жумладан:
· Chess.com — шахмат ихлосмандлари учун халқаро платформа;
· OpenAI, L.L.C. – ChatGPT сервисини ишлаб чиқувчи;
· Canva Pty Ltd. — онлайн дизайн платформаси;
· Microsoft Ireland Operations Limited – Microsoftнинг бўлими;
· Canyon Bicycles GmbH - профессионал велосипед ишлаб чиқарувчиси.
Иқтисодиётга қўшган ҳиссаси
Солиқ жорий этилганидан бери хорижий рақамли компаниялар жами 118,4 миллиард тенге тўладилар, шундан 48,6 миллиард тенге 2025 йилда олинган. Бу ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 20 миллиард тенгега кўп.
2025 йилда энг йирик ҚҚС тўловчилари:
· Valve Corporation — 8,6 миллиард ₸;
· Apple — 8 миллиард ₸;
· Temu — 6,2 миллиард ₸.
Халқаро тажриба
Шунга ўхшаш рақамли хизматлар солиқлари кўплаб ривожланган мамлакатларда қўлланилади:
· Европа Иттифоқи — ягона e-VAT тизими;
· Буюк Британия, Ҳиндистон, Канада — махсус рақамли солиқлар;
· Австралия, Япония, Сингапур — хорижий компаниялар учун соддалаштирилган онлайн рўйхатдан ўтиш.
Қозоғистон модели ИҲТТ тавсиялари ва глобал энг яхши амалиётларга тўлиқ мос келади.
Қўшнилар тажрибаси
· Ўзбекистон — 2020 йилдан бери хорижий рақамли хизмат кўрсатувчи провайдерлардан 12% ҚҚС ундириб келмоқда;
· Қирғизистон — 2022 йилдан бери шунга ўхшаш режимни жорий қилди;
· Россия — 2024 йилдан бери норезидент компанияларнинг рақамли хизматларига 18% ҚҚС ўрнатди.
Шундай қилиб, минтақа мамлакатлари рақамли иқтисодиётнинг реалликларига мослашмоқда ва солиқ адолатлилигини таъминлаш ва миллий манфаатларни ҳимоя қилиш учун фаол чоралар кўрмоқда.
Қозоғистон учун аҳамияти
"Рақамли ҚҚС" нинг жорий этилиши Қозоғистонга рақамли секторни самарали тартибга солувчи мамлакатлар қаторига қўшилиш имконини берди. Бу қарор бюджет даромадларини оширди, хорижий компаниялар фаолиятини янада шаффоф қилди ва Қозоғистон IТ компаниялари учун тенг шароитлар яратди.
