Университет, армия ёки иш: Қозоғистонда коллеж битирувчилари қаерга борадилар
ASTANA. Kazinform - Бу йил Қозоғистонда 173 минг ўқувчи коллежларни тамомламоқда. Kazinform агентлиги мухбири техник ва касб-ҳунар таълимини тамомлаган ёш мутахассислар қаерга боришини аниқлашга ҳаракат қилди.
Таълим-маориф вазирлиги маълумотларига кўра, Қозоғистонда 772 та техник ва касб-ҳунар таълими муассасаси фаолият кўрсатмоқда, шундан 445 таси давлат, 327 таси хусусийдир. Сўнгги беш йил ичида Қозоғистонда 25 та янги коллеж очилди.
Бундай муассасаларнинг энг кўп сони Алматида тўпланган - 101 та коллеж. Энг ками Улитау вилоятида, бор-йўғи 15 та. Бошқа вилоятларда вазият қуйидагича:
Абай вилояти - 33 та;
Ақмола вилояти – 30 та;
Ақтўбе вилояти – 40 та;
Алмати вилояти – 40 та;
Атирау вилояти – 25 та;
Ғарбий Қозоғистон вилояти – 36 та;
Жамбил вилояти – 45 та;
Жетису вилояти - 28 та;
Қарағанди вилояти – 54 та;
Қостанай вилояти – 33 та;
Қизилўрда вилояти – 28 та;
Манғистау вилояти – 26 та;
Павлодар вилояти - 43 та;
Туркистон вилояти – 53 та;
Шимолий Қозоғистон вилояти – 24 та;
Шарқий Қозоғистон вилояти – 38 та;
Чимкент – 41 та;
Астана – 39 та.
Грантлар сони ортиб бормоқда
Қозоғистон Президенти 2022 йил 1сентябрдаги Мурожаатномасида коллежларни меҳнат бозори эҳтиёжларига йўналтириш бўйича кўрсатма берган эди.
“Техник ва касб-ҳунар таълими муассасалари меҳнат бозоридаги реал талаб ва мамлакатнинг янги иқтисодий йўналиши мақсадларига жавоб бериши керак”, — деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Таълим-маориф вазирлиги маълумотларига кўра, бугунги кунда Қозоғистондаги 772 та коллежда 556 минг ўқувчи таҳсил олмоқда. Шулардан 173 минг нафари бу йил битиради. Умуман олганда, талабаларнинг 85 фоизи давлат грантлари асосида бепул ўқийди.
“Давлат таълим буюртмасининг 65 фоизи техник мутахассисликларга йўналтирилган. Келгуси ўқув йилидан бошлаб барча техник ва касб-ҳунар таълими муассасаларида талаб юқори бўлган йўналишлар бўйича мутахассислар бепул тайёрланади. Бу Президентимиз топшириғи асосида амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотларнинг бир қисмидир. Давлат буюртмаси геология, энергетика, металлургия ва машинасозлик, транспорт, алоқа, IT, қурилиш, таълим ва тиббиёт, тоғ-кон ва сув хўжалиги соҳаларида оширилди”, - дейилади вазирлик жавобида.
2021 йилда 93 минг нафар, 2022 йилда 124 минг нафар, 2023 йилда 133 минг нафар талаба давлат буюртмаси асосида қабул қилинган.
2024-2025 ўқув йилида 145 минг ўқувчи давлат буюртмаси асосида коллежларга ўқишга кирди. Янги ўқув йилида техник ва касб-ҳунар таълимининг имкониятларини ошириш учун давлат буюртмасини 150 минг ўринга етказиш режалаштирилган.
Коллеж битирувчилари қаерга борадилар?
Ўтган йили Ҳукумат йиғилишида Бош вазир Олжас Бектенов ишчиларни тайёрлаш сифатини ошириш бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар етарли эмаслигини таъкидлаган эди. Халқаро саноат стандартлари ва сертификатлаштиришни фаол жорий этиш зарурлигини таъкидлади.
Шунга қарамай, Таълим-маориф вазирлиги иш билан таъминланган коллеж битирувчилари сонининг кўпайишини таъкидлади, хусусан:
2022 йилда Қозоғистонда коллежларни 137 минг 802 нафар ўқувчи тамомлаган бўлса, шундан 87 минг 379 нафар битирувчи (77 фоиз) ишга жойлашган. 24 250 киши (17,6%) олий ўқув юртларига ўқишга кирди, ҳомиладорлик ва туғиш таътилига чиқди ёки армияга чақирилди.
2023 йилда коллежни 141311 нафар ўқувчи тамомлади. Улардан 91 616 нафари (79 фоизи) доимий иш жойига эга бўлган, 25 минг 419 нафари (17,9 фоизи) олий ўқув юртларига ўқишга кирган, ҳомиладорлик ва туғиш таътилига чиққан ёки ҳарбий хизматга кетган.
2024 йилда коллежларни 159 606 нафар мутахассис тамомлади. Уларнинг аксарияти – 108 122 киши (81%) иш билан таъминланган. Яна 26287 нафар (16,5 фоиз) ўқишни давом эттирди, ҳомиладорлик ва туғиш таътилига чиқди ёки муддатли ҳарбий хизматга чақирилди.
Талабалар учун стипендия миқдори
Kazinform агентлиги сўровига жавобан Таълим-маориф вазирлиги сўнгги уч йил ичида коллеж ўқувчилари учун стипендиялар 100 фоизга ошганини маълум қилди.
2022 йилда ўрта махсус касб-ҳунар таълими йўналишидаги ўқувчилар 20 948 тенге, “ишчи касблари” йўналишидаги талабалар 21 787 тенге олди. 2023 йилда тўловлар 50 фоизга ошиб, мос равишда 31 422 ва 32 681 тенгега етди. 2024 йил сентябрь ойидан бошлаб коллеж талабалари учун стипендиялар яна 50 фоизга ошди. Шундай қилиб, стипендия миқдори 41 896 ва 43 574 тенгени ташкил этди.
