Трамп C5+1 саммитида Жексон-Вэник қонунининг бекор қилинишини айтиши мумкин - эксперт
ASTANА. Каzinform – “C5+1” саммитидан кейинги икки йил ичида АҚШ ташқи сиёсати қанчалик ўзгарди? Шунингдек, 6 ноябрь куни Вашингтонда бўлиб ўтадиган учрашувнинг асосий мавзуси қайси масалалар бўлади? Бу саволларга Марказий Осиё ва Кавказ институти раиси Фредерик Старр Каzinform мухбирига берган интервьюсида жавоб берди.
Мутахассиснинг сўзларига кўра, “C5+1” формати бир мунча вақтдан бери амалга ошириб келинаётган самарали мулоқот платформасидир. Шу муносабат билан Япония 20 йилдан кўпроқ вақт олдин Марказий Осиё давлатлари билан бундай учрашувни ташкил этиш ташаббуси билан чиққан эди. Кейинчалик Жанубий Корея, Европа Иттифоқи ва Хитой бундай мулоқотни йўлга қўйди. Қўшма Штатлар кейинчалик бу амалиётга қўшилди.
— АҚШ бу форматдаги мулоқотга жуда кўп эътибор қаратди, яъни у 20 йил олдин бошланиши керак эди, — деди Фредерик Старр.
Унинг фикрича, сўнгги икки йил ичида "C5+1" формати барча мамлакатлар манфаатларига хизмат қилиши ва ҳеч кимга қарши қаратилмаганлиги тан олинди.
— Қўшма Штатлар ва Марказий Осиё мамлакатлари умумий манфаатларга хизмат қиладиган бундай платформани яратиш ва қўллаб-қувватлаш муҳимлигини тушунишди. Бу борада олиб борилаётган муҳокамалар давомида давлатлар ўртасида ҳеч қандай қарама-қаршиликлар бўлмайди, — деди Старр.
Сўнгги икки йил ичида Марказий Осиё мамлакатларининг иқтисодий салоҳияти қайта баҳоланди.
Мутахассиснинг фикрича, Америка бизнеси ва инвесторларини ушбу минтақага жалб қилишга алоҳида эътибор қаратиш керак. Шу муносабат билан АҚШ ҳукумати бизнес ҳамжамиятини қўллаб-қувватлашга эътибор қаратмоқда.
— Биз америкалик инвесторлар томонидан Марказий Осиёга нисбатан бошқача муносабатни кўрмоқдамиз. Ҳозир нефть ва газ ҳақида кўп гап-сўзлар бор, аммо минтақанинг салоҳияти, жумладан, инновациялар ва замонавий технологиялар анча кенгроқ. Шунинг учун мен "C5+1" форматини тавсия қиламан, — деди эксперт.
Фредерик Старр келажакда ушбу форматни "C6+1" даражасига, жумладан, Озарбайжонни ҳам қўшишни кўришни исташини таъкидлади. Шу билан бирга, АҚШнинг Марказий Осиё давлатлари билан муносабатлари нафақат икки томонлама даражада, балки минтақавий миқёсда ҳам ривожланиши керак.
Мутахассис Марказий Осиё мамлакатлари ҳали ҳам ўзларининг минтақавий ташкилотига эга эмаслигини эслатди. Бу ҳолат минтақанинг бир нечта мамлакатларида бизнес юритишни истаган америкалик ишбилармонлар учун қийинчиликлар туғдиради.
— Масалан, АҚШ фуқаролари Марказий Осиёнинг ҳар бир мамлакатига ташриф буюриш учун бир нечта виза олишга мажбур. Бу, ўз навбатида, ягона минтақавий тузилманинг йўқлигини яққол кўрсатади, — деди у.
Жексон-Вэник қонунини бекор қилиш имконияти ҳақида гапирар экан, эксперт ушбу қарор яқин келажакда қабул қилинишига ишонч билдирди.
— Хусусан, АҚШ президенти ушбу тузатишни бекор қилиш бўйича тегишли қарор қабул қилади ва Конгрессга сўров юборади деб умид қиламан, — дейди Фредерик Старр.
Эксперт Марказий Осиё ва АҚШ ўртасидаги маданиятдан тортиб давлат бошқарувигача бўлган барча соҳаларда ҳамкорликни мустаҳкамлаш муҳимлигини таъкидлади.
— Мен бизнес, маданият, спорт ва таълим соҳаларида кенгайган ҳамкорликни қўллаб-қувватлайман. Қўшма Штатлар Марказий Осиё мамлакатларини янада самаралироқ ҳаракат қилиш учун кучларни бирлаштиришга ундаши керак, — деди у.
Эслатиб ўтамиз, йил бошида Қўшма Штатлар Қозоғистонга нисбатан Жексон-Вэник тузатишларини бекор қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини кўриб чиқаётгани маълум бўлди.
Шунингдек, C5+1 формати C5+3га кенгайиши мумкин.
