Биз Марказий Осиёнинг янги қиёфасини яратаяпмиз – Қасим-Жомарт Тоқаев
DOHA. Кazinform - Қозоғистон Президенти Қатар Давлати Маслаҳат Кенгаши аъзолари олдида нутқ сўзлаб, бугунги кун тартибидаги глобал ва минтақавий кун тартиби бўйича Қозоғистон позициясини билдирди, деб хабар қилди Ақорда матбуот хизмати.
Президент Қатарга илк давлат ташрифи чоғида кўрсатган меҳмондўстлиги учун амир Тамим бин Ҳамад Ол Сонийга миннатдорчилик билдирди. Қасим-Жомарт Тоқаев Маслаҳат Кенгашида нутқ сўзлаган биринчи хорижий президентдир. Давлат раҳбари 2021 йилда Қатарда қонун чиқарувчи органга илк сайловлар ўтказилганини таъкидлаб, ушбу қарорнинг аҳамиятига эътибор қаратди. Унинг сўзларига кўра, бу ташаббус Қатарнинг гуллаб-яшнашига ҳисса қўшади ва унинг халқаро обрўсини мустаҳкамлайди.
– Бугун Қатар ўзининг илғор ва жадал ривожланаётган иқтисодиёти, фаол ва тинчликсевар ташқи сиёсати билан машҳур. Шайх Тамим бин Ҳамад Ол Соний раҳнамолигида мамлакатингиз улкан ютуқларга эришди. Қатар ўзининг кучли иқтисодиёти ва фаровон жамияти билан фахрланиши мумкин. Биз ушбу давлатнинг “Қатар – 2030” миллий дастурини юксак қадрлаймиз. Сафдаги сафдошларимизга ана шу эзгу вазифани амалга оширишда муваффақиятлар тилайман. Шу муносабат билан Маслаҳат Кенгаши кенг кўламли ислоҳотларни муҳим қонунчилик билан қўллаб-қувватлайди ва асосий ички жараёнларни назорат қилади, - деди Қозоғистон Президенти.
Қасим-Жомарт Тоқаев адолат, қонун устуворлиги, тенглик ва масъулият тамойилларига асосланган “Адолатли Қозоғистон” ташкил этилиши ҳақида гапирди. 2022 йилда мамлакат сиёсий тизимини кенг кўламли модернизация қилиш жараёни бошланди.
- Қозоғистон энг қамраб олувчи сиёсий тизим ва иқтисодиётни яратмоқда. Биз масъулият ва ислоҳотлар тамойилларига амал қиламиз ва ўтмишимизга ҳалол назар ташлаймиз. Биз тараққиётимиздан фахрланамиз ва келажакка дадил қадам ташлаймиз. Шунингдек, инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тарафдоримиз. Биз гендер тенглиги, меҳнатни муҳофаза қилиш каби қатор ташаббусларни амалга оширмоқдамиз, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, Қозоғистон ва Қатар мустаҳкам дўстлик ришталари, умумий қадриятлар ва ўзаро ёрдамга асосланган ишончли шериклик муносабатларини олқишлайди.
– Шу кунга қадар иқтисодиётнинг турли соҳаларида, жумладан, энергетика, тоғ-кон саноати, қишлоқ хўжалиги, қурилиш, туризм каби кўплаб қўшма лойиҳаларни амалга оширдик. Келажакда Қатар Қозоғистоннинг 10 та энг йирик инвесторларидан бирига айланиш учун ажойиб имкониятга эга. Амир билан бўлиб ўтган учрашувда ўз олдимизга товар айирбошлаш ҳажмини ошириш бўйича янги мақсад қўйган эдик. Нефть ва газни қидириш соҳаси ҳам жуда истиқболли йўналиш ҳисобланади. Муҳим геологик кашфиётларга хизмат қилувчи илғор жаҳон тажрибасини ўрганиш устида ишлаяпмиз, – деди Давлат раҳбари.
Давлат раҳбари таъкидлаганидек, халқаро транспорт ва транзит йўналишлари яна бир имкониятга йўл очмоқда.Шу нуқтаи назардан, Транскаспий халқаро транспорт йўналишини ривожлантириш ва ушбу йўлак орқали юк ташиш ҳажмини сезиларли даражада оширишга умид катта.
– Мамлакатларимиз ўртасидаги ҳамкорлик тобора кучайиб бораётганидан мамнун эканлигимизни алоҳида таъкидламоқчиман. Икки мамлакат ишбилармонлари ва фуқаролари визасиз режим ва ҳафтасига 20 га яқин рейслардан фойдаланмоқда. Бироқ, бу кўрсаткични ошириш имконияти мавжуд. Шундай экан, олдимизда жуда кўп ишлар турибди. Ташрифим ва Қатар раҳбарияти билан бугунги фикр алмашишим ўзаро муносабатларимизни янада мустаҳкамлашга хизмат қилишига ишонаман, - деди Қозоғистон Президенти.
Давлат раҳбари халқаро муаммоларга ҳам алоҳида эътибор қаратди. Қасим-Жомарт Тоқаев геосиёсий можаро ва қарама-қаршиликлар, терроризм, экстремал иқлим шароитлари глобал кун тартибида эмаслигини ва бу дунё хавфсизлик архитектурасига зарар етказаётганини тан олиш зарурлигини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, барча таҳдидлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Низомида мустаҳкамланган халқаро ҳуқуқнинг асосий тамойилларининг бир вақтнинг ўзида бузилишидан келиб чиқади.
– Мулоқот – янги тамойил ва нормалар бўйича келишувга эришиш учун қулай шарт-шароитлар яратишнинг ягона йўли. Шунинг учун бутун зиддият БМТ Низоми ва умумий халқаро ҳуқуқ асосида ҳал қилиниши керак. Мен бунга аминман. Хавфсизлик Кенгашини кенг қамровли ислоҳ қилмасдан туриб, биз бу муаммони ҳал қила олмаймиз. Хавфсизлик Кенгаши эса боши берк кўчадан чиқиш йўлини топа олмаяпти. Шунинг учун унинг аъзолари таркибини кенгайтириш керак. Шу билан бирга Қозоғистон Кенгашда ўрта кучлар ва ривожланаётган мамлакатларнинг овозини эшитиш керак, деб ҳисоблайди. Бу борада Қозоғистон ҳам, Қатар ҳам дунё тинчлиги ва хавфсизлигини сақлашда катта рол ўйнаши мумкин, - деди Президент.
Давлат раҳбари Қатарнинг тинчлик ўрнатишдаги роли ва дунёдаги кўплаб можароларни, жумладан, Фаластиндаги вазиятни тартибга солишга қаратилган музокаралардаги саъй-ҳаракатларини юқори баҳолади.
- Зўравонлик фақат зўравонликни келтириб чиқаради. Бунинг оқибатлари Яқин Шарқ ва бошқа мамлакатларга таъсир қилади. Шунинг учун можаронинг янада кучайишига йўл қўймаслик учун юқори даражадаги дипломатия зарур. Барча манфаатдор томонлар, жумладан, минтақавий шериклар ва жаҳон етакчилари вазиятни муросага мослаштириш ва икки давлатнинг биргаликда яшаш имкониятини ҳисобга олган ҳолда ечим топиш учун алоҳида саъй-ҳаракатларни амалга ошириши керак. Шу билан бирга, мен Қатарнинг фаол ҳаракатларини, айниқса инқирозни бартараф этиш, нафрат, зўравонлик, қон тўкиш ва азоб-уқубатларни тўхтатиш ҳамда муҳим тинчлик жараёнини илгари суришга қаратилган фаол дипломатиясини яна бир бор олқишлайман, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
- Қозоғистон БМТ каналлари ва бошқа халқаро ташкилотлар орқали Афғонистонга ёрдам кўрсатмоқда. Қозоғистон бу давлат билан иқтисодий ҳамкорликни ривожлантириш мақсадида “Толибон” ҳаракатини террорчи ташкилотлар рўйхатидан чиқарди. Бу қадам, шунингдек, мамлакатимизнинг Алмати шаҳрида БМТнинг Марказий Осиё давлатлари ва Афғонистон учун барқарор ривожланиш минтақавий марказини ташкил этиш ташаббуси Афғонистоннинг жаҳон ҳамжамиятига интеграциялашувига хизмат қилади, деб ҳисоблаймиз. Шу билан бирга, бу афғон халқига инсонпарварлик ёрдами кўрсатишнинг янги имкониятларига замин яратади, деб ҳисоблаймиз, - деди Давлат раҳбари.
Президентнинг таъкидлашича, Марказий Осиё ҳозир ўз тарихида бурилиш даврини бошдан кечирмоқда. Минтақада сиёсий ва иқтисодий алоқалар фаоллашди
- Биз Марказий Осиёнинг янги қиёфасини шакллантирмоқдамиз. Қадим замонлардан цивилизациялар ривожида муҳим ўрин тутган бу ҳудуд ҳозир ҳам, келажакда ҳам ноёб имкониятларга йўл очмоқда. Шу билан бирга, биз Қатар билан кенг кўламли ҳамкорликни ривожлантиришга катта аҳамият берамиз. Ўтган йили Жидда шаҳрида бўлиб ўтган “Марказий Осиё + Форс кўрфази араб давлатлари ҳамкорлик кенгаши”нинг биринчи саммити мамлакатларимиз минтақалараро ҳамкорликни ривожлантиришга интилаётганини кўрсатди. Ишончим комилки, олий даражадаги мазкур учрашув натижалари сиёсий-иқтисодий, маданий-гуманитар алоқаларни янада мустаҳкамлаш, минтақавий хавфсизлик ва барқарорликни, халқлар ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамлашга хизмат қилади, шунингдек, жаҳон миқёсида барқарор ривожланиш борасидаги саъй-ҳаракатларни қўллаб-қувватлайди, - деди Президент.
Қасим-Жомарт Тоқаев Маслаҳат Кенгаш аъзолари олдида сўзга чиқиб, Қозоғистон Шанхай ҳамкорлик ташкилоти раиси сифатида ўз шериклари ва кузатувчилари, жумладан Қатар билан мулоқотни фаоллаштиришни режалаштираётганини айтди. Президент иқлим ўзгариши ва углерод нейтраллигига эришиш бўйича мажбуриятларнинг бажарилиши ҳақида гапирди
– Июнь ойида 2-Астана халқаро форумини ўтказамиз. Мавзу - “Ёрқин келажакни биргаликда қурамиз”. Ўйлайманки, ушбу форум иқлим ўзгариши, озиқ-овқат тақчиллиги ва энергия хавфсизлиги каби кўплаб долзарб муаммоларни ҳал қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни бирлаштиришга хизмат қилади. Бундан ташқари, Қозоғистон ва Франция Нью-Йоркда БМТ Бош Ассамблеяси доирасидаги One Water саноат саммитига ҳам раислик қилади. Бундан ташқари, Астана 2026 йилда БМТ доирасида минтақавий иқлим саммитини ўтказиш ниятида. Бу ҳам муҳим. Иқлим муаммосини ана шундай коллектив ҳаракат ва ҳамкорлик туфайлигина ҳал қилиш мумкин, - деди Қозоғистон Президенти.
Йиғилишда Қатар Давлати Маслаҳат Кенгаши раиси Ҳасан бин Абдуллоҳ Ал Ғанима ҳам сўзга чиқди.
– Қатарга илк давлат ташрифингиз икки томонлама муносабатларни стратегик даражага кўтариш йўлидаги ўта муҳим қадам сифатида баҳоланмоқда. Шу билан бирга, Маслаҳат Кенгашига ташрифингиз икки томонлама муносабатлар ва парламент дипломатиясига янги суръат бағишлайди. Биз бу йўналишда ишлашга тайёрмиз. Маслаҳат Кенгаши икки томонлама ҳамкорликни чуқурлаштиришда муҳим ўрин тутади. Икки мамлакат парламентларидаги дўстлик гуруҳлари ҳамкорликда фаол иш бошлайди, деб ўйлайман. Президент жаноблари, ўтган йили мамлакатларимиз дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 30 йиллигини нишонладилар. Икки давлат раҳбарларининг тез-тез ташриф буюриши муносабатларимиз даражасидан далолат беради, - деди Маслаҳат Кенгаши раиси.
