Қасим-Жомарт Тоқаев ва Александр Стубб Қозоғистон-Финляндия бизнес форумида иштирок этди
ASTANА. Кazinform – Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакатга расмий ташриф билан келган Финляндия Президенти Александр Стуббни кутиб олиш катта шараф эканини изҳор этди.
– Финляндия — халқимиз яхши биладиган ва Қозоғистоннинг жуда муҳим стратегик шериги бўлган мамлакат. Қозоғистон-Финляндия бизнес форуми муваффақиятли ўтишини тилайман. Ушбу муҳим форумни ташкил этиш ташаббуси билан чиққани учун Президент Александр Стуббга миннатдорчилик билдираман. Учрашувдаги муҳокамалар икки мамлакат ўртасидаги савдо-иқтисодий ва инвестициявий ҳамкорликни янада кенгайтиришга янги туртки бўлишига ишонаман. Финляндия билан ҳамкорлигимиз самимий дўстлик, ўзаро тушуниш, шунингдек, халқларимизнинг инновация, барқарор ривожланиш ва фаровонликка бўлган умумий интилишларига асосланган, — деди Қозоғистон Президенти.
Давлат раҳбари Финляндия Президентининг Астанага расмий ташрифи икки томонлама муносабатларда янги босқичга йўл очаётганини таъкидлади.
– Бугун Президент Александр Стубб билан музокаралар чоғида биз Қозоғистон ва Финляндия ўртасидаги шерикликни кенгайтириш ва ривожланиш учун янги имкониятларни излаш ниятимизни тасдиқладик. Ўтган йили Финляндиянинг Қозоғистонга тўғридан-тўғри инвестициялари 80 фоиздан ошди ва қарийб ярим миллиард долларни ташкил этди. Финляндия узоқ вақтдан бери инновация ва технологиялар соҳасида етакчилик қилган ривожланган давлатлардан бири сифатида тан олинган. KONE, Nokia, Fortum каби компаниялар мамлакат муваффақиятининг энг ёрқин намуналари қаторига киради. Улар янада фаровонликка ҳисса қўшди ва янги авлод инноваторларига илҳом бағишлади. Бугунги кунда Қозоғистонда Финляндия томони иштирокидаги 50 га яқин компания муваффақиятли фаолият юритмоқда. Улар орасида Tikkurila, Wärtsilä, Nurminen, Metso, Valtra, Peikko ва бошқа дунёга машҳур брендлар бор. Қозоғистон ушбу ҳамкорликни кенгайтиришга, шунингдек, мамлакатда Финляндия инвестициялари ва бизнес гуруҳларини кўпайтиришга содиқдир, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Президент жорий йилнинг учинчи чорагида Қозоғистон иқтисодиёти 6,3 фоизга ўсганини, бу йирик халқаро ташкилотларнинг глобал ўсиш прогнозидан деярли икки баравар кўп эканлигини таъкидлади. Ялпи ички маҳсулот 300 миллиард доллардан ошиши кутилмоқда.
– Аҳоли жон бошига тўғри келадиган ялпи ички маҳсулот бўйича Қозоғистон МДҲ мамлакатлари орасида ва ҳатто ундан ташқарида биринчи ўринда туради. Бироқ, бу кўрсаткич Финляндияникидан уч баравар паст. Мамлакатнинг ташқи савдо ҳажми 140 миллиард доллардан ошди. Бу минтақадаги энг юқори натижадир. Асосий ҳамкоримиз Европа Иттифоқи билан ўзаро савдо ҳажми 50 миллиард долларга яқин. Кичик ва ўрта бизнес миллий тараққиётнинг асосидир. Уларнинг иқтисодиётдаги улуши тахминан 40 фоизни ташкил этади. Биз иқтисодиётда, шунингдек, сиёсатда кенг қамровли ислоҳотларни амалга ошириш орқали бу тараққиётни тўлиқ қўллаб-қувватлаймиз. "Кучли Президент - Нуфузли Парламент – Ҳисоб берадиган Ҳукумат" стратегик тамойили мамлакат сиёсий йўналишининг асосий ядросидир. Бу шуни кўрсатадики, Қозоғистон 2027 йилда умумхалқ референдумида қабул қилинадиган конституциявий ислоҳотлардан кейин ҳам президентлик республикаси бўлиб қолади. Шунга кўра, "Қонун ва интизом" тушунчаси ички сиёсатимизнинг асосий йўналишига айланди. Менимча, қонун устуворлиги иқтисодий ислоҳотлар ва тадбиркорликни муваффақиятли амалга ошириш учун зарур шарт-шароитларни яратади, — деди Президент.
Давлат раҳбари таъкидлаганидек, UNCTAD маълумотларига кўра, сўнгги бир йил ичида денгизга чиқиш имкони бўлмаган мамлакатлар ўртасидаги янги лойиҳаларга киритилган барча инвестицияларнинг қарийб 80 фоизи Қозоғистонга жалб қилинган ва мамлакат улуши 1 миллиард доллардан ортиқ қийматдаги лойиҳаларнинг бешдан бир қисмини ташкил қилади. Қасим-Жомарт Тоқаев Қозоғистон ва Финляндия ўртасидаги ҳамкорликнинг бир қатор истиқболли йўналишларига эътибор қаратди.
— Евроосиёнинг марказида жойлашган Қозоғистон Шарқ ва Ғарбни боғлайдиган стратегик минтақадир. Европа ва Хитой ўртасида қуруқлик орқали ташиладиган юкларнинг қарийб 85 фоизи мамлакатимиз ҳудудидан ўтади. Бу қуруқлик алоқасининг муҳим артериясидир. Халқ орасида Ўрта йўлак номи билан машҳур бўлган Транскаспий халқаро транспорт йўналишини ривожлантириш орқали Қозоғистон қитъалараро савдо учун марказий канал сифатидаги ролини мустаҳкамлайди. Ўрта йўлакнинг салоҳиятини янада ошириш учун биз транзит оқимларини оптималлаштириш ва мувофиқлаштиришга мўлжалланган ноёб рақамли бошқарув платформаси Smart Cargoни ишга туширмоқдамиз. Шу билан бирга, биз минтақада самарали мультимодал транспорт тармоғини яратган Финляндиянинг Nurminen Logistics компаниясининг саъй-ҳаракатларини юқори баҳолаймиз, - деди Қозоғистон Президенти.
Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакат Каспий денгизидаги Ақтау ва Қуриқ портларини фаол равишда модернизация қилаётганини таъкидлади. Ақтау портида йилига 240 минг контейнер ташиш қувватига эга контейнер маркази қурилишининг биринчи босқичи шу йил якунланиши режалаштирилган.
– Биз тажриба алмашиш ва илғор технологик ечимлар орқали Финляндиянинг Хельсинки ва Хамина-Котка каби портлари билан ҳамкорликни чуқурлаштиришга интиламиз. Бу мамлакатларимиз ўртасидаги ҳамкорликнинг янги йўналиши бўлади. Биз Финляндия компанияларини Европа ва Марказий Осиё ўртасида самарали ва барқарор транспорт алоқаларини ўрнатишга ҳисса қўшишга ва кучларни бирлаштиришга чақирамиз, – деди Давлат раҳбари.
Президент атом энергетикасини мамлакатнинг узоқ муддатли энергетика стратегиясининг муҳим устуни деб билади. Прогнозларга кўра, 2030 йилга бориб дунёда уранга бўлган талаб 28 фоизга, 2040 йилга бориб эса икки баравар кўпаяди.
– Мамлакатимиз глобал талабнинг 40 фоизини таъминлайдиган энг йирик глобал уран ишлаб чиқарувчилардан бири ҳисобланади. Қозоғистон Атом энергияси агентлиги ва Финляндия Радиация ва ядро хавфсизлиги бошқармаси (STUK) ядро ёқилғисидан тинч мақсадларда фойдаланиш ва тажриба алмашиш бўйича ҳамкорликни йўлга қўйдилар. Биз ушбу ҳамкорликни олқишлаймиз. Шу муносабат билан биз Суомининг хавфсиз ва барқарор ядровий ечимларига таяниб, ядровий чиқиндиларни бошқариш бўйича биргаликда ишлашга тайёрмиз. Шу билан бирга, Қозоғистон кўмир энергетикаси соҳасида тоза, самарали ва экологик қарорлар қабул қилишга интилади. Бизнинг стратегиямиз чиқиндиларни минималлаштириш ва саноат, айниқса электр энергияси ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш учун замонавий технологияларни жорий этишга қаратилган. Шунинг учун биз ушбу истиқболли ҳамкорликда финляндиялик мутахассисларнинг иштирокини мамнуният билан қабул қиламиз, - деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбари мамлакатда инновацион гибрид энергия тизими ва электр энергияси ишлаб чиқариш учун мослашувчан технологияни жорий этган Финляндиянинг Wärtsilä компаниясига миннатдорчилик билдирди. Президент анъанавий энергия манбаларидан ташқари, Қозоғистонда минералларнинг мўл захиралари борлигини таъкидлади. Уларнинг кўпчилиги ҳали ишлаб чиқилмаган.
— Мамлакатимиз ноёб ва Европа Иттифоқи иқтисодиёти учун катта аҳамиятга эга бўлган 34 та элементдан 21 тасини ишлаб чиқаради. Биз ўзига хос прагматик ёндашувга мурожаат қиламиз: биз инвестициялар ва технологиялар учун хомашё алмашамиз. Финляндиянинг Metso компанияси минералларни қайта ишлаш ва ишлаб чиқаришни автоматлаштириш соҳаларида илғор ечимларни таклиф этади. Биз бу соҳада ҳамкорлик кўламини кенгайтириш учун катта салоҳиятга эгамиз, - деди Қозоғистон Президенти.
Қасим-Жомарт Тоқаевнинг сўзларига кўра, Қозоғистон экиладиган ерлар бўйича дунёда олтинчи ўринда туради. У ҳар йили жаҳон бозорига тахминан 10 миллион тонна буғдой ва 2 миллион тонна ун етказиб беради ва бу уни дунёдаги энг йирик ўнта дон экспортчиларидан бирига айлантиради.
– Мамлакатларимиз ўсимлик ва чорвачилик маҳсулотларини чуқур қайта ишлашга қаратилган қўшма корхона яратиш имкониятига эга. Шундай қилиб, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг бутун занжирида юқори қўшимча қийматга эга маҳсулотлар ишлаб чиқариш мумкин. Биз ҳамкорликнинг аниқ механизмларини шакллантирдик. Академик алмашинувни рағбатлантириш ва Erasmus+ дастури доирасида қўшма лойиҳаларни илгари суриш мақсадида Қозоғистон Миллий аграр тадқиқот университети ва Шарқий Финляндия университети ҳамкорликни йўлга қўйди. Қозоғистон қишлоқ хўжалиги мутахассисларининг янги авлодини тайёрлаш ва қишлоқ хўжалигининг инновацион, барқарор усулларини жорий этиш соҳасида қўшма тадқиқотларни ривожлантиришдан манфаатдор, – деди Давлат раҳбари.
Президент сунъий интеллект соҳасидаги ҳамкорликнинг муҳимлигини таъкидлаб, бизнес-форум иштирокчиларига Қозоғистон кейинги уч йил ичида тўлиқ рақамли мамлакатга айланишни мақсад қилганини айтди.
– Финляндия сунъий интеллект ва LUMI суперкомпьютери орқали юқори самарали ҳисоблаш соҳасида етакчи ҳисобланади. Шунинг учун биз сунъий интеллект тадқиқотларини ўтказиш, илғор маълумотларни таҳлил қилиш, техник таълим ва инновацион экотизим соҳаларида ҳамкорликни ўрнатишимиз мумкин, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбари Финляндия бизнес гуруҳларини Астана халқаро молия маркази билан алоқалар ўрнатишга таклиф қилди. Шунингдек, у атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан самарали фойдаланиш соҳаларида қўшма ташаббусларни кенгайтириш учун катта салоҳият мавжудлигини таъкидлади.
– Ҳаво сифатини башорат қилишнинг илғор моделидан фойдаланадиган SILAM тизими мамлакатимизда муваффақиятли фаолият юритмоқда. Ўрмон хўжалигида ҳам катта истиқболлар мавжуд. Биз дарахт кесишнинг экологик тоза усулларини тарғиб қилишга, профессионал ўқув дастурларини ишлаб чиқишга ва ёғочга ишлов беришда замонавий технологияларни жорий этишга алоҳида эътибор қаратамиз. Финляндиянинг бу соҳалардаги илғор тажрибаси "Тоза Қозоғистон" миллий экологик ташаббусини амалга оширишга катта ҳисса қўшиши мумкин. Бундан ташқари, бу қўшма тадқиқотлар ва инвестициялар учун йўл очади, - деди Президент.
Қасим-Жомарт Тоқаевнинг сўзларига кўра, унинг мамлакати Финляндия компаниялари учун ишончли ва узоқ муддатли шерик бўлишга интилади.
– Бугунги учрашув иқтисодий алоқаларимизни мустаҳкамлаш йўлидаги муҳим қадамлардан биридир. Ушбу форум шунчаки келишувлар тузибгина қолмай, балки тадбиркорлар, муҳандислар ва келажакка умид қиладиган фуқаролар ўртасида алоқалар ўрнатади ва ишончни мустаҳкамлайди, - деди Давлат раҳбари.
Финляндия Президенти қозоғистонлик тадбиркорлар фаолиятининг самарадорлигини, шунингдек, икки мамлакат бизнес тузилмалари ўртасидаги ўзаро ишончни таъкидлади.
– Биз ўзгарувчан, олдиндан айтиб бўлмайдиган, мураккаб геоиқтисодий дунёда яшаяпмиз. Бундай вазиятда бизнесга барқарорлик жуда керак. Бугун Қозоғистон ва Финляндия ўртасида сиёсий даражада келишувлар имзоланди. Бундай келишувлар эса барқарорликни таъминлайди. Бундан ташқари, биз ўзаро англашув меморандумларини имзоладик ва ҳужжатлар алмашдик, – деди Александр Стубб.
Эслатиб ўтамиз, Александр Стуббнинг мамлакатга расмий ташрифи давомида 15 та ҳужжат имзоланди.
