Хитойга қарши санкция жорий этилди

LONDON. Кazinform — Буюк Британия Хитой фуқароларига қарши санкция жорий этилди. Қора рўйхатга Хитой илмий-технологик компанияси ҳам қўшилди. Ҳукумат расмийларига кўра, жиноят оламидан келган хакерлар Буюк Британия сайлов комиссияси серверларини бузиб, миллионлаб сайловчиларнинг шахсий маълумотларини ўғирлаган. Бундан ташқари, Хитойни танқид қилган депутатларга нисбатан киберҳужумлар уюштирилди, дея хабар беради Кazinformнинг мамлакатдаги мухбири Ғалимжан Қараманули.

Хитойга қарши санкция эълон қилинди
Фото: freepik.com

Консерватив депутатлар ҳукуматни киберхавфсизликка жиддий ёндашишга чақирди. Уларнинг сўзларига кўра, Хитойга алоқадор хакерлар Буюк Британиянинг сайловларни назорат қилувчи органига ҳужум қилиб, сиёсатчилар устидан жосуслик амалиётида қатнашган. Оммавий фикрга кўра, Пекин қирқ миллионга яқин сайловчиларнинг шахсий маълумотларини ўзгартирган. Миллий киберхавфсизлик маркази маълумотларига кўра, Британия парламентининг 4 нафар аъзоси кибержиноятчилар нишонига тушган.

“Биринчидан, Хитойни биз яшаётган даврни белгиловчи тизимли чақирув сифатида эмас, балки зудлик билан хавф манбаи сифатида кўриш керак. Иккинчидан, Британия ҳукумати инсон ҳуқуқларининг бузилишига йўл қўяётган Хитой Халқ Республикасига нисбатан чекловлар жорий этиши керак”, - дейди Британия парламенти аъзоси Иэн Дункан Смит.

Депутат, шунингдек, ҳокимиятдан кибержиноят қурбони бўлган парламент аъзоларига ёрдам кўрсатишни талаб қилди. Сиёсатчи узоқ вақтдан бери бош вазирдан Хитой Халқ Республикасига нисбатан кескинроқ муносабатда бўлишини талаб қилиб келган, бироқ ҳукумат бу ҳақда гапиришдан ўзини тийган. Энди Риши Сунак ўз фикридан қайтганга ўхшайди.

“Ҳозирда Хитойнинг хориждаги фаолияти вақт ўтиши билан тажовузкор бўлиб бормоқда ва ўз мамлакатида у авторитар сиёсат юритмоқда. Бу нафақат даврни белгиловчи тизимли муаммо, балки иқтисодий хавфсизлигимиз учун энг катта миллий таҳдиддир. Шунинг учун мудофаамизни кучайтириш чораларини кўрганимиз маъқул”, — деди Британия бош вазири Риши Сунак.

Миллий хавфсизлик тўғрисидаги қонун ҳар қандай зарурий чораларни кўради. Бугунги кунга келиб, Буюк Британия ҳукумати аллақачон ўзининг янги ваколатларидан фойдаланган. Мисол учун, у яримўтказгичлар каби стратегик технология соҳаларига сармоя киритилишига тўсқинлик қилди ва Хитойнинг Huawei компаниясини Британия телекоммуникация тармоғидан узиб қўйди. Энди улар Пекин билан алоқадор шахсларга нисбатан чора кўришмоқчи.

“Биринчидан, ўтган ёзда маълум бўлишича, хакерлар 2021-2022 йиллар оралиғида Буюк Британия сайлов комиссиясидан маълумотларни ўғирлашга уринган. Иккинчидан, 2021 йилда, Буюк Британия парламенти ҳисобларига қарши разведка фаолиятига ўтди. Шунинг учун бугун биз Хитойнинг APT31 (ЭйПиТи31) давлат гуруҳига алоқадор 2 шахс ва 1 ташкилотга нисбатан санксия киритдик”, — деди Буюк Британия бош вазири ўринбосари Оливер Доуден.

Бу Буюк Британия сайлов комиссиясига мамлакат тарихидаги энг йирик киберҳужумлардан бири бўлди. Жиноятчилар нафақат фуқароларнинг исм-шарифлари ва манзилларини ўз ичига олган маълумотлар базаларига, балки уларнинг махфий электрон почталарига ҳам киришни хоҳлашган. Нишон қилинган барча депутатлар Хитойни синчиклаб текширадиган ва тез-тез танқид қиладиган Хитой бўйича парламентлараро иттифоқ аъзоларидир. Бироқ расмийнинг таъкидлашича, хакерлик ҳужумлари муваффақиятсиз бўлган.

"Жиноятчиларнинг ҳаракатлари демократик жараёнларга таъсир қилмайди, Британия депутатлари ва расмийларига юборилган фишинг электрон почта хабарлари зудлик билан блокланди. Мамлакатимиз киберхавфсизлик соҳасида ўз имкониятларини оширишда давом этади", – деди Буюк Британия Бош вазири ўринбосари Оливер Доуден.

Буюк Британия санкцияларига дучор бўлган жисмоний шахслар ва корхоналарнинг активлари музлатилади. Бундан ташқари, уларга мамлакатга кириш ёки қолиш тақиқланган. Хитой Ташқи ишлар вазирлиги бунга қарши чиқди ва расмий Лондон ўз баёнотларида далилларга асосланиши ва ҳеч кимни аниқ сабабсиз шантаж қилмаслиги кераклигини айтди.

“Бу атайлаб қилинган сиёсий ҳийладир. Хитой бунга кескин қарши ва афсусда, шунингдек, тегишли томонларга расмий шикоят қилади. Биз киберхавфсизлик масалаларини сиёсийлаштириш ва қоралашни ва Хитойга қарши бир томонлама санкцияларни тўхтатишга чақирамиз”, — деди Хитой Ташқи ишлар вазирлиги матбуот котиби Линь Цзянь.

Буюк Британия ҳам, Хитой ҳам Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Хавфсизлик Кенгашининг доимий аъзоларидир. Жиноий дунёга алоқадор гуруҳларга қарши санкциялар икки давлат ўртасида дипломатик тарангликнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Бир неча йил аввал Британия раҳбарлари Хитой билан муносабатларнинг “олтин даври”га киришга интилгани ҳамон эсда.

“Кўп йиллар давомида биз хитойликлар таҳдид деб айтишдан бош тортдик. Биз уларни ёқтирмасак ҳам, уларни фақат ўткир тирсакли стратегик рақобатчилар деб атадик. Аммо улар хавф туғдираётгани рост”, — деди Гонконг собиқ губернатори Крис Паттен.

Хитой учун санкцияларнинг оқибатлари сезилмайди. Иқтисодиёти кучли давлат бозоридан айрим фирмаларнинг чекиниши қумга тушган сувга ўхшайди. Энди савол киберҳужумларнинг олдини олишда. Санкция эса сабоқ бўлишига ишониш қийин.

Америка ва Янги Зеландия ҳам Хитойга қарши ўйнади. АҚШ Молия вазирлиги худди шу илмий ва технологик компанияни Хитой Давлат хавфсизлик департаментининг яширин корхонаси сифатида айблаб, санкциялар эълон қилди. Янги Зеландиянинг потенциал тузилмалари ҳам Хитойнинг 3 йил аввал Миллий парламентга қилган ҳужуми ҳақида эслатиб ўтди. Бироқ, уларга санкция жорий этиш мумкин эмас, чунки Веллингтонда буни амалга ошириш учун қонун йўқ.

Сўнгги хабарлар