Бугун Ғалаба куни

ASTANA. Kazinform – Бугун Иккинчи жаҳон урушида душман армияси мағлубиятга учраган кун. Қозоғистон ва бошқа МДҲ давлатларида 9 май Ғалаба куни сифатида нишонланади, дея хабар беради Kazinform.

1941 йил 22 июнда немис армияси СССР ҳудудига ҳужум қилганда, МДҲ давлатларининг расмий тарихида 4 йил давом этган ҳалокатли уруш бошланган кун ҳисобланади.

Ғалабани СССРга яқинлаштиришда иттифоқ таркибида Қозоғистон ССРнинг ҳиссаси катта. 1939 йилги касаба уюшмалари рўйхатига кўра, Қозоғистонда 6,2 миллион киши яшаган. 4 йил ичида қозоқ даштидан 1 миллион 200 минг фуқаро фронтга кетган, улардан 601 минг нафари қайтмаган.

Урушда кўрсатган жасорати учун 100 мингдан ортиқ қозоғистонлик турли даражадаги орден ва медаллар билан тақдирланган. Уларнинг 99 нафари Совет Иттифоқи Қаҳрамони ва Мустақил Қозоғистон Халқ Қаҳрамони унвонларига сазовор бўлган.

«Совет-Германия уруши пайтида душманга қарата отилган 10 ўқдан 9 таси Чимкентдаги қўрғошин заводига қуйилган» деган ривоят бор. Уруш йилларида Қозоғистонда мис қуймаларининг 30%, марганец рудасининг 60%, мис рудасининг 50%, висмутнинг 65%, полиметалл рудаларининг 70%, цингнинг 85% ишлаб чиқарилган.

Уруш йилларининг расмий статистик маълумотларига кўра, Қозоғистон фронтга 500 минг тоннадан ортиқ ғалла, 230 минг тоннадан ортиқ картошка ва сабзавот, 250 минг тоннадан ортиқ гўшт, 300 минг тоннадан ортиқ сут, 1,7 миллион тонна жун, 2,5 миллион дона иссиқ кийим жўнатилди. 110 мингдан ортиқ от, 500 мингдан ортиқ қорамол юборди. 1941-1945 йилларда қозоғистонликлардан ҳарбий техника ишлаб чиқариш учун 480,3 миллион рубл йиғилган.

1941-1944 йилларда 300 000 дан ортиқ немислар, 45 500 кўчманчилар, 406 000 чеченлар ва ингушлар, 21 150 болгарлар, 2 200 қалмоқлар, 4 500 қрим татарлари, 27 600 дан ортиқ туркия ва бошқа миллатлар вакиллари бўлган.

1949 йилда СССРда яна бир аҳолини рўйхатга олиш ўтказилиши керак эди. Бироқ расмийлар уни амалга оширишни яна 10 йилга қолдирди. Шу боис, Иккинчи жаҳон уруши бошланишига қадар 6,2 миллион аҳолига эга бўлган Қозоғистонда қонли фронтдан кейин қанча одам қолгани ҳақида аниқ маълумотлар йўқ.

Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлигининг 26 апрелдаги маълумотларига кўра, бугунги кунда мамлакатимизда 237 нафар фахрий бор.

Эслатиб ўтамиз, жорий йилда маъмурият таклифи асосида Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиларига 1,5 миллион тенгедан кам бўлмаган маблағ тўланади.