ТОП-10: Қозоғистон илк бор кунгабоқар ёғи етакчи экспортчилари қаторига кирди
ASTANА. Кazinform – Қозоғистон жаҳон нефть маҳсулотлари бозорида ўз мавқеини мустаҳкамламоқда. Кейинги уч йилда мамлакатда кунгабоқар ёғи ишлаб чиқариш 2,5 баробар, экспорт ҳажми эса 4,8 баробар ошди. Қадоқланган ёғ импорти эса 11 фоизга камайди. Бу ҳақда ҚР Савдо ва интеграция вазирлиги хабар берди.
Қозоғистон илк бор 2024 йилда 8-ўринни эгаллаб, кунгабоқар ёғи экспорт қилувчи дунёнинг энг йирик 10 талигига кирди. Шунингдек, Қозоғистон Европа Иттифоқига кунгабоқар маҳсулотларини етказиб берувчи етакчи учликка кирди. Бу ўнлаб мамлакатларда талаб қилинадиган асосий чорвачилик маҳсулотидир.
Ўтган июнь ойида ёғ, ун ва торт сотишдан тушган экспорт тушуми 562 миллион АҚШ долларини ташкил этди. Яқин йилларда Қозоғистон бу кўрсаткични ҳар йили 1 миллиард долларга етказишни режалаштирмоқда. Бу натижага эришиш учун буғдойдан юқори ҳосил берадиган мойли экинларга, биринчи навбатда, кунгабоқарга ўтиб, қишлоқ хўжалиги экинлари етиштиришдаги устувор йўналишларни босқичма-босқич ўзгартириш мумкин.
– Бугунги кунда Қозоғистон ички бозорни тўлиқ таъминлаб, нархларни барқарорлаштирмоқда. Бу экспортни ҳам оширади. Биз нафақат маҳсулот экспорт қилмоқдамиз, балки мамлакатнинг иқтисодий хавфсизлигини мустаҳкамламоқдамиз ва бутун минтақа учун озиқ-овқат хавфсизлигини таъминловчи давлатга айланяпмиз. ҚР Савдо ва интеграция вазирлиги Қозоғистон нефтни қайта ишлаш корхоналарини рағбатлантириш учун самарали воситаларга эга. Булар савдо-иқтисодий миссиялар, экспортни жадаллаштириш дастури, шунингдек, экспортни рағбатлантириш харажатларини қоплаш механизмлари. Биз аллақачон катта натижаларни кўрмоқдамиз. Сўнгги 5 йил ичида Қозоғистон ўсимлик ёғини жаҳон бозорига етказиб бериш барқарор ўсиб бормоқда, – деди «QazTrade» АЖ бош директорининг биринчи ўринбосари Нурлан Қулбатиров.
Қозоғистон Марказий Осиё мамлакатлари ва Хитойга кунгабоқар ёғини экспорт қилади. Яқин келажакда Яқин Шарққа экспорт географиясини кенгайтириш режалаштирилган.
Мойли ўсимликларни қайта ишлаш миллий ассоциацияси раиси Ядикар Ибрагимовнинг айтишича, Қозоғистон рақобатбардош ўйинчига айланиши мумкин бўлган мойли ўсимликлар ва озуқанинг жаҳон бозори 43 миллион тоннага баҳоланмоқда. Бу Қозоғистон экспортининг ҳозирги ҳажмидан 42 баробар кўпдир. Унинг фикрича, бундай истиқбол давлат ва хусусий сектор саъй-ҳаракатларини тизимли мувофиқлаштиришни тақозо этади.
Шу муносабат билан Астана шаҳрида нефть саноатининг экспорт салоҳиятини ривожлантиришга бағишланган давра суҳбати бўлиб ўтмоқда. У мойли ўсимликлар экспортини ривожлантириш бўйича уч йиллик режа устида иш бошлади. Асосий мақсад – давлат ва бизнес ўртасида барқарор ҳамкорликни йўлга қўйиш. Ҳокимият ва соҳа вакиллари мойли ўсимликларни қайта ишлашни барқарор ривожлантириш бўйича ечимларни биргаликда топиши мумкин бўлган доимий платформа яратади. Ушбу ташаббус доирасида Қозоғистоннинг халқаро бозорлардаги ўрнини мустаҳкамлашга қаратилган 2025-2027 йилларга мўлжалланган Экспорт йўл харитаси ишлаб чиқилади.
Тадбир Халқаро савдо маркази Qaztrade Савдо сиёсатини ривожлантириш маркази томонидан ҚР Савдо ва интеграция вазирлиги кўмагида, Мойли ўсимликларни қайта ишлаш миллий ассоциацияси билан ҳамкорликда ташкил этилди. Давра суҳбати Европа Иттифоқи томонидан молиялаштириладиган “Ready4trade – Марказий Осиё: Транскаспий транспорт коридори орқали фаровонликка йўл” лойиҳаси доирасида ўтказилмоқда.
Айтиш жоизки, Қозоғистон ЕОИИ мамлакатлари орасида энг арзон кунгабоқар ёғига эга. 10 йил ичида Қозоғистонда кунгабоқар майдонлари 308 минг гектарга кўпайди.