Таълим ва фан, тиббиёт ва спорт – Қозоғистонда олти йил ичида қандай ишлар амалга оширилди

ASTANA. Kazinform – 2019 йилдан буён Қозоғистонда 1200 та таълим муассасаси, шунингдек, 955 та соғлиқни сақлаш муассасаси ва 314 та спорт-соғломлаштириш марказлари қурилди, деб хабар беради Ҳукумат матбуот хизмати.

Охирги олти йил ичида энг кам иш ҳақи босқичма-босқич икки баравар оширилди: 42 500 тенгедан 85 000 тенгегача бу 2 миллионга яқин фуқаронинг фаровонлигига ижобий таъсир кўрсатди.

600 минг нафарга яқин ўқитувчиларнинг иш ҳақи икки баравар оширилди, уч йил давомида шифокорларнинг иш ҳақи ҳар йили 30 фоизга, ўрта бўғин тиббиёт ходимларининг маоши 20 фоизга, ижтимоий таъминот тизимидаги 38 минг нафар ходимнинг маоши икки баравар оширилди.

Кўп болали оилалар учун даромадидан қатъий назар тўланадиган нафақа жорий этилди, бола парвариши учун тўловлар бир йилдан бир ярим йилгача узайтирилди. Зарарли меҳнат шароитида ишлайдиган ишчилар учун махсус тўлов жорий этилди.

2019 йилдан бошлаб умр кўриш давомийлиги 73 ёшдан 75 ёшга кўтарилди. Умумий ҳисобда ўлим ҳолати 7,8 фоизга, оналар ўлими 26,3 фоизга, чақалоқлар ўлими 15,8 фоизга камайди. Бунга профилактика самарадорлигини ошириш ва скрининг қамровини кенгайтириш ёрдам берди.

2019 йилдан буён мамлакат бўйлаб 955 та соғлиқни сақлаш муассасаси қурилди. Миллий онкология илмий маркази, Шошилинч тиббий ёрдамни мувофиқлаштириш миллий маркази каби муҳим муассасалар шулар жумласидандир.

Президентнинг «Ансаған саби» махсус дастури туфайли 2021 йилдан буён фарзанд кўриш имкони бўлмаган оилаларда 9 мингдан ортиқ чақалоқ дунёга келди.

Соғлиқни сақлаш тизими, айниқса, қишлоқ жойларда кадрлар салоҳиятини оширишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Масалан, қишлоқ жойларига камида 5 йил муддатга ишлаш учун келган тиббиёт ходимлари учун 8,5 миллион тенге миқдорида бир марталик нақд пул тўлаш жорий этилди. Уй-жой масалаларини ҳал қилиш учун қулай воситалар мавжуд.

Таълим соҳасида мактаб ва боғчалардаги ўринлар тақчиллигини бартараф этиш, билим сифатини ошириш, педагоглар мавқеини юксалтиришга қаратилган ишлар амалга оширилмоқда. Охирги олти йилда 1367 та болалар боғчаси фойдаланишга топширилди, бу эса навбатда турганларни 5 баробарга қисқарди. Ижтимоий ҳимояга муҳтож оилалар фарзандларининг 100 фоизи бепул овқат билан таъминланган.

2019 йилдан буён Қозоғистонда рекорд даражадаги мактаблар – 1200 та ўқув муассасаси қурилди, улар 1 миллионга яқин ўқувчи ўринларини таъминлади. 3 мингдан ортиқ қишлоқ мактаблари модернизация қилинди, бу эса Қозоғистондаги 32 та аварияли ва 71 та уч сменали мактаб муаммосини, шунингдек, Қозоғистондаги 200 та мактабдаги ўринлар етишмаслигини ҳал қилиш имконини берди.

Жорий йилда 200 га яқин мактаб қурилиши давом эттирилади. Шунингдек, Давлат раҳбари топшириғига асосан вилоят марказлари ва қишлоқларда 1000 та мактабни модернизация қилиш ишлари олиб борилмоқда. Бу муҳим ҳудуд, чунки барча умумтаълим мактабларининг 2/3 қисми қишлоқ жойларда жойлашган.

Президент томонидан эълон қилинган “Ишчи касблари йили” техника ва касб-ҳунар таълими тизимини такомиллаштиришга туртки бўлди. Янги иқтисодиёт учун малакали ва талабга жавоб берадиган кадрлар тайёрлаш мақсадида коллежлар ва саноат корхоналари ўртасидаги ўзаро алоқалар кучайтирилмоқда. 498 та корхона ҳомийлигида 410 та таълим муассасаси қамраб олинган, “Жас маман” лойиҳаси бўйича 180 та коллеж модернизация қилинди. Коллеж талабалари учун стипендиялар миқдори 50 фоизга оширилди. Университет талабалари учун 62 минг ўринли 251 ётоқхона очилди.

Илмий кадрларни қўллаб-қувватлаш, айниқса, сўнгги олти йилда ёшларнинг илм-фандаги улуши 6 баробар ошган ва ҳозирда 46 фоизни ташкил этади. Докторантура учун таълим грантлари сони кўпайиб, илмий изланишлар олиб бориш имкониятлари кенгаймоқда.

Илм-фан ютуқларини иқтисодиётнинг реал секторига жорий этиш ва уларни тижоратлаштириш муҳим йўналиш ҳисобланади. Жорий йилда 2297 та илмий лойиҳа ва 299 та илмий-техникавий дастур амалга оширилмоқда. Ёш олимлар илмий фаолиятда фаол иштирок этиб, улар томонидан 1055 та лойиҳа амалга оширилмоқда.

Илмий ишланмаларни тижоратлаштиришга келсак, бугунги кунда 208 та лойиҳа муваффақиятли амалга оширилиб, 180 дан ортиқ ишлаб чиқариш объектлари сотув босқичига чиқди. Тижоратлаштириш лойиҳаларининг мамлакат иқтисодиётига умумий ҳиссаси 118,7 миллиард тенгени ташкил этди. 2 мингдан ортиқ янги иш ўрни яратилди. 25 та лойиҳа экспорт қилинди, 6 та лойиҳа 1 миллиард тенгедан ортиқ сотув ҳажмига эришди.

Спорт инфратузилмаси фаол ривожланмоқда. Ўтган олти йилда ҳудудларда 314 та спорт-соғломлаштириш мажмуаси, 58 та сузиш ҳавзаси барпо этилди. Болалар ва ўсмирлар спорт мактаблари сони 40 тага – 481 тадан 521 тага кўпайтирилди. Натижада жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шуғулланаётган фуқаролар улуши 31,5 фоиз ёки 5,9 миллион кишидан 41,4 фоизга ёки 8,4 миллион кишига ошди.

Давлат раҳбарининг ноқонуний олиб қўйилган мулкларни қайтаришдан тушган маблағларни ижтимоий муаммоларни ҳал этишга йўналтириш тўғрисидаги фармойиши ижтимоий инфратузилмани модернизация қилишнинг самарали воситаси бўлди.

Таълим, соғлиқни сақлаш, спорт, ижтимоий таъминот, шунингдек, коммунал тармоқлар ва сув хўжалиги иншоотларини модернизация қилиш бўйича 280 га яқин лойиҳани амалга ошириш учун махсус давлат жамғармаси ҳисобидан 194 миллиард тенгедан ортиқ маблағ йўналтирилди.