Шенгенга киришнинг янги қоидалари: нимани билишингиз керак
ASTANA. Kazinform – 2025 йил 12 октябрдан бошлаб Европа Иттифоқига кирмаган мамлакатлар фуқаролари учун Европа Иттифоқи билан визасиз режим мавжудми ёки йўқлигидан қатъи назар, Европанинг 29 давлатининг ташқи чегараларини кесиб ўтишнинг янги қоидалари кучга киради, деб хабар беради Kazinform DWга таяниб.
Шенген давлатлари электрон кириш тизими EES (Entry Exit System)ни жорий этмоқда. Улар учинчи давлат фуқароларининг биометрик маълумотларини халқаро аэропортлар, темир йўл вокзаллари, йўл чегараси ўтиш жойлари ва денгиз портларида кириш ва чиқиш вақтида тўплайди ва текширади.
Шенгенга киришнинг янги қоидалари кимга таъсир қилади?
EES Шенген мамлакатларига қисқа муддатли ташрифлар учун келган учинчи давлат фуқароларининг маълумотларини электрон тарзда қайд этади. Бу 180 кунлик муддат ичида 90 кунгача бўлган муддатга қўлланилади. Ушбу қоида Шенген ҳудудида яшаш учун рухсатномага эга бўлган учинчи давлат фуқароларига таъсир қилмайди.
Европа Иттифоқи фуқаролари, резидентлари ва узоқ муддатли Шенген визаси эгалари учун алоҳида навбатлар ташкил этилади, улардан виза ёки паспорт ва яшаш учун рухсатнома тақдим этишлари талаб этилади.
Шенген ҳудудига кириш тартиби қандай ўзгаради?
Янги тизим билан биринчи алоқада сиздан суратга олиш ва бармоқ изларини тақдим этиш талаб қилинади. Бу сизнинг паспорт маълумотларингизни ўз ичига олган рақамли ёзувни яратади. Кейинги Шенген ҳудуди чегараларини кесиб ўтишда биометрик маълумотларингиз ушбу қайд билан текширилади. 12 ёшгача бўлган болалар бармоқ изларини тақдим этишлари шарт эмас.
Рўйхатдан ўтиш махсус EES терминаллари ёки паспорт ва биометрик маълумотларни ўқийдиган чегара автоматлари орқали амалга оширилади. Автоматлардан фақат биометрик паспорт эгалари фойдаланиши мумкин.
EES дан дарҳол катта ўзгаришларни кутишимиз керакми?
EESни жорий этиш босқичма-босқич амалга оширилади: 2026 йил 10 апрелга қадар барча чегара ўтказиш пунктларида тўлиқ жорий этилиши кутилмоқда, паспорт штамплари эса малумотлар базасига электрон ёзувлар билан алмаштирилади. Чегарачилар, транспорт ходимлари ва йўловчилар учун муаммосиз ўтишни таъминлаш учун янги тизимни қаерда ва қачон жорий этишни Европа давлатлари ўзлари ҳал қила олади.
Британиянинг The Independent нашрига кўра, фақат Чехия, Эстония ва Люксембург 12 октябрда EESни тўлиқ амалга оширади. Германия Дюссельдорф аэропортидан бошланади, бу ерда дастлаб йўловчиларнинг фақат кичик бир қисми янги тизимдан ўтиши керак бўлади. Франкфурт-на-Майне ва Мюнхен эргашади. Дастлабки олти ойда одатий аналог паспортни текшириш ва муҳрлаш тартиби одатдагидек давом этади, бироқ йўловчилардан биометрик маълумотларни тақдим этиш ҳам сўралиши мумкин. Чегарачилар, асосан, тизим тўлиқ ишга тушгунга қадар паспортларга муҳр босиш имкониятига эга бўлади.
2026 йил охирида EES Европа саёҳат маълумотлари ва авторизация тизими (ETIAS) билан тўлдирилади. Ушбу тизим визасиз мамлакатлардан келган саёҳатчилардан Шенген ҳудудига кириш учун рухсат олишларини талаб қилади.