Рақамли суверенитет: Нима учун давлат органларининг QazTechга ўтиши муҳим
ASTANA. Kazinform – Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев яқин икки ой ичида давлат органларини рақамлаштириш ва сунъий интеллектни жорий этиш бўйича аниқ чора-тадбирлар ишлаб чиқиш бўйича топшириқ берди. Ушбу ўзгаришларнинг асосий элементи - QazTech миллий рақамли платформаси бўлди.
Платформа жорий йил июль ойида ишга туширилди ва барча давлат рақамли хизматларини ягона экотизимга бирлаштиради. Илгари ҳар бир вазирлик ўзининг IT дастурларини яратиши, вақт ва миллиардлаб доллар сарфлаши керак эди. Энди умумий технологик дизайнер ёрдамида янги хизматларни тезда яратиш ва созлаш мумкин.
“QazTech платформаси 2023 йил 1 июнда эълон қилинган танлов доирасида ишлаб чиқилган. Танлов натижасида «Smart Cities» МЧЖ дастурий таъминот провайдери сифатида танланди. Ушбу компания қозоғистонлик IT-мутахассислари ва экспертларини жалб этди ва лойиҳани миллий устуворликлар ва ахборот хавфсизлиги талабларини ҳисобга олган ҳолда амалга оширди. Шундай экан, QazTech – бу маҳаллий IT-саноатнинг бевосита иштирокида яратилган маҳсулотдир”, — деб ёзади Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазирлиги агентлик мухбирига жавобан.
QazTecнинг асосий устунлиги - унинг технологик асосидир. Платформа очиқ кодли ечимлар асосида қурилган ва маҳаллий IT ечимлардан фойдаланишни ўз ичига олади. 2025 йил 31 июлда QazTec ишлаб чиқаришга топширилди.
“Биринчи қўшилган хизматлар қаторига Давлат органлари интернет-ресурсларининг ягона платформаси ва Smart Bridge киради. Шу билан бирга, Давлат хизматлари агентлиги, Сув ресурслари ва ирригация вазирлиги, Саноат вазирлиги, Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазирлиги, шунингдек, “Миллий ахборот технологиялари” акциядорлик жамияти тизимларини QazTec платформасига кўчириш бўйича ишлар бошлаб юборилди”, - дейилади вазирлик хабарида.
Давлат органларининг мавжуд IT-тизимларинининг QazTecга интеграциялашуви ягона стандартлар асосида амалга оширилмоқда. Бу жараён қонун ҳужжатларига қатъий мувофиқ ва намунавий баённомалар асосида “электрон ҳукумат” шлюзи орқали амалга оширилади. Шу билан бирга, киберхавфсизлик масалаларига ҳам алоҳида эътибор қаратилмоқда.
“Платформа аста-секин маълумотларни ҳимоя қилишнинг энг юқори даражасига кўтарилади. Бу жараён Қозоғистон Республикаси қонунчилигига тўлиқ мос келади. Бундан ташқари, ахборот хавфсизлиги билан боғлиқ барча хавф-хатарлар доимий эътиборга олиниб, маълумотларнинг ишончли ҳимояланиши таъминланади”, – дея тушунтирди вазирлик вакиллари.
Шуни ҳам таъкидлаш жоизки, QazTec платформасининг муҳим қисми миллий суперкомпьютер ҳисобланади. У замонавий, юқори даражада ҳимояланган маълумотлар марказида жойлашган бўлиб, катта ҳажмдаги маълумотларни таҳлил қилиш, моделлаштириш, сунъий интеллект ва илмий тадқиқот лойиҳаларини қўллаб-қувватлаш каби ресурс талаб қиладиган вазифаларни ҳал қилиш учун ишлатилади.
Сунъий интеллект соҳасида ҳам янги имкониятлар очилмоқда. Ишлаб чиқувчилар QazTec ҳар қандай хизматни, жумладан, сунъий интеллектга асосланган ечимларни ҳам жорий этиш учун очиқ эканлигини айтдилар. Бу давлат, фан ва бизнес учун катта имкониятлар яратади.
Бу ерда асосий мақсадлардан бири - мамлакатнинг рақамли суверенитетидир. Платформа маҳаллий ечимлар ва мутахассислар асосида ишлаб чиқилган ва юқори даражадаги хавфсизликка эга замонавий маълумотлар маркази ҳам қурилган. Вазирликнинг таъкидлашича, хусусий (ёпиқ манба) дастурий таъминотдан воз кечиш ва очиқ технологияларга ўтиш Қозоғистонга рақамли суверенитетини мустаҳкамлаш имконини берди.
Лойиҳа нафақат самарадорликни оширди, балки сезиларли иқтисодий самара ҳам берди. QazTec платформасини жорий этиш ахборот-коммуникация технологиялари инфратузилмаси харажатларини камайтириш, давлат хизматлари самарадорлиги ва хавфсизлигини ошириш, уларни ривожлантириш харажатларини камайтириш имконини беради.
Платформани ишлаб чиқишда қонунчилик билан таъминлаш алоҳида аҳамиятга эга. QazTec платформаси сунъий интеллектга асосланган хизматларни амалга оширишни қўллаб-қувватлайди ва сунъий интеллект тўғрисидаги қонун ҳужжатларига мувофиқ ривожланмоқда.
Мутахассисларнинг фикрича, мазкур лойиҳа давлат бошқаруви органлари фаолиятини жадаллаштириш, унинг шаффофлигини ошириш, фуқаролар, тадбиркорлик субъектлари ва давлат органлари ўртасидаги ўзаро ҳамкорликни янги босқичга олиб чиқишга хизмат қилади.