Одамнинг қандай эканлигини унинг овозидан билиш мумкин - эксперт фикри

ASTANA. Kazinform – Инсонни овози, сўзлаш услуби ва стилига қараб тавсифлаш мумкин. Ушбу турдаги экспертиза жиноят ишларига ойдинлик киритишда кенг қўлланилади. «Бүгін LIVE» лойиҳасининг навбатдаги сонида видеофонографик мутахассис ўз ишининг нозик жиҳатлари билан ўртоқлашди.

“Суд видеофонографик экспертиза – овоз ёзувининг суд-тиббий экспертизаси. Бу илмий ва техник усулларни ўз ичига олган экспертиза тури. Бугунги кунда жиноятнинг кўплаб турлари мавжуд. Муайян жиноятни тергов қилишда махсус аудиовизуал жиҳозлардан фойдаланилади. Бу қурилмалар кейинчалик жиноят иши қўзғатилганда ашёвий далил сифатида кўрилади. Ушбу жисмоний далиллар инсон овози ва нутқини, шунингдек, акустик муҳитнинг овозини ўз ичига олади. Бир сўз билан айтганда, инсон овози ва нутқи - тадқиқотимиз объектидир”, - дейди Аяули Қабиланбекова.

Астана бўйича суд экспертиза институти бош эксперти инсон ҳақидаги маълумотни унинг овозига қараб аниқлаш мумкинлигини тушунтирди.

“Видеофонографик экспертиза ҳар томонлама ўтказилади. Мен спектрал тадқиқотлар олиб бораман, менинг ҳамкасбим эса лингвистик тадқиқотлар олиб боради. Ҳамкасбим одам қўллайдиган шевалар, паразит сўзлар ва луғат таркибига назар ташлаб, уларнинг олий ёки паст маълумотли эканлигини, ўзига хос хусусиятларини аниқлайди. Ва менинг тадқиқотимга кўра, ҳар бир инсоннинг овоз ритми ўзига хос микромелодик хусусиятларга эга. Унинг тембри, тезлиги, овоз баландлиги каби хусусиятлари махсус жиҳозлар ёрдамида ўрганилади. Иккита мутахассис икки йўналишда ишласа ҳам, улар бир хулосага келадилар”, - дейди эксперт.

Техника ва технология магистри видеофонографик мутахассисларнинг асосий вазифаларига ҳам тўхталди.

“Видеофонографик мутахассисларга учта асосий талаб мавжуд. Биринчиси, ҳуқуқ-тартибот идоралари томонидан бизга тақдим этилган фонограммаларда монтаж излари бор-йўқлиги. Аудио ёзувнинг қисмлари кесилганми ёки қўшилганми? Иккинчиси - фонограмманинг сўзма-сўз матнини аниқлаш. У ерда нима деди? Кулги, йўтал, аксириш каби фондаги барча товушлар қоғозга ёзиб олинади. Учинчидан - бу таклиф қилинган фонограммадаги овоз ва сўзлар синовдан ўтаётган шахснинг овози ва сўзларига мос келадими? Бу саволларга жавоб берамиз”, – дейди видеофонографик экспертизанинг республика бўйича бош эксперти.

Аяули Қабиланбекова экспертиза учун қайси жиноят ишларига тез-тез мурожаат қилишини яширмади.

“Кўриб чиқиш муддати - 30 кун. Бироқ давлат ва миллий хавфсизлик, юқори мартабали амалдорлар ҳаётига таҳдид ёки терроризм билан боғлиқ шов-шувли ишлар бўлса, навбат бўлмайди. Бизга коррупция билан боғлиқ кўплаб эксперт хулосалари келади. Бундан ташқари, киберфирибгарликка оид терговлар сони ортиб боряпти. Пандемия даврида фирибгарлик кучайган. Онлайн иш кўпайганлиги сабабли, кибер фирибгарлик билан боғлиқ жиноий ишлар кўпайди. Ўшандан бери биз фирибгарлик билан боғлиқ кўплаб хабарларни оляпмиз", - дейди у.