Нима учун одамлар кўпинча кузда тушкунликка тушади
ASTANА. Кazinform – Куз келиши билан кунлар қисқаради, ҳаво совуқлашади, одамларнинг кайфиятидаги ўзгаришлар яққол сезилади. Баъзи одамлар дангаса бўлишади, бошқалари эса ҳеч қандай сабабсиз чарчайди ва асабийлашади. Мутахассислар бу ҳодисани "кузги апатия" деб аташади. Психолог Инкар Тўлегенова Jibek Joly телеканалининг «Бүгін LIVE» кўрсатувига интервью бериб, кузги тушкунликнинг сабаблари, аломатлари ва ундан чиқиш йўллари ҳақида сўзлаб берди.
Мутахассиснинг сўзларига кўра, “апатия” сўзи юнон тилидан “бефарқлик, лоқайдлик” деб таржима қилинади. Қадимги файласуфлар буни фақат ортиқча ҳис-туйғулардан халос бўлиш ва руҳий тинчликка эришиш даври деб таърифлашган. Бироқ, замонавий тиббиётда бу сўз салбий маънога эга. 1980-йилларда америкалик психиатр Норман Розенталь мавсумий иқлим ўзгаришлари туфайли одамларда энергия ва ҳаётга қизиқишнинг пасайишини ўрганиб, "кузги апатия" тушунчасини киритди.
Психолог, шунингдек, кузги апатия мавсумий ҳодиса эканлигини таъкидлади, бу одатда бир ҳафтадан уч ҳафтагача давом этади. Бу вақтда одамнинг иштаҳаси пасаяди, уйқуси бузилади, иш ёки ўқишга қизиқиши пасаяди.
- Апатия ва депрессияни аралаштириб юбормаслик керак. Агар бефарқлик мавсумий ўзгаришлар билан боғлиқ бўлса, унда депрессия кўпинча одамдаги ички травмалар туфайли юзага келади, - дейди психолог.
Унинг сўзларига кўра, кузги тушкунликнинг асосий сабаби куннинг қисқариши ва туннинг узайиши, биологик ритмларнинг ўзгаришидир. Бундан ташқари, ёзги таътилдан кейин ишлашга мослашиш даври ҳам инсон психологиясига таъсир қилади.
Психолог апатияни енгишнинг бир неча усулларини айтди:
• инсон дам олиш учун вақт ажратиши керак;
• ижобий фикрлашни одатга айлантириш зарур;
• спорт билан шуғулланиш ва кўпроқ қуёш нурини олиш лозим;
• тўғри овқатланиш ва витаминлардан фойдаланиш муҳим;
• яқинлар билан муносабатларни сақлаб туриш керак.
- Кўпчилик кузни ғамгинлик билан боғлайди ва фақат салбий томонларини кўради, масалан, қисқа кунлар, совуқ ҳаво ва атрофдаги лой. Аммо бу мўл-кўлчилик, муваффақият ва янги имкониятлар даври. Агар кузга муносабатимизни ўзгартирсак, лоқайдлик таъсири ҳам камаяди, – дейди мутахассис.
Агар ғамгинлик ҳолати уч ҳафтадан ортиқ давом этса, психологлар мутахассислардан ёрдам сўрашни маслаҳат беришади.