Қозоғистондаги илк илм-фан шаҳарчаси: Ҳукумат Техношаҳар қуриш масаласини муҳокама қилди
ASTANА. Кazinform — Ҳукумат Бош вазир ўринбосари — миллий иқтисодиёт вазири Серик Жуманғарин раислигида Қозоғистондаги илк илм-фан шаҳарчаси – Техношаҳар концепциясини муҳокама қилди. Бу ҳақда Ҳукумат матбуот хизмати хабар берди.
Бу ишлар Давлат раҳбарининг март ойида бўлиб ўтган Миллий қурултойда Ҳукуматга берган топшириқлари асосида амалга оширилмоқда.
Лойиҳани ишчи гуруҳ раҳбари, профессор, иқтисод фанлари номзоди Жақсибек Қулекеев таништирди.
Техношаҳар – илғор технологиялар, илм-фан, университетлар ва бизнес жамланган, ўзига хос мақомга эга келажак шаҳри. Асосий мақсад - амалий таъсир ва тижорат даромадига эътибор қаратган ҳолда, қисқа вақт ичида ишлаб чиқаришда илмий тадқиқотларни талаб қиладиган ишланмаларни ишлаб чиқиш ва жорий этишдир. Шу билан бирга, янги энергия ва энергия самарадорлиги, биотехнология ва озиқ-овқат хавфсизлиги, янги ахборот технологиялари ва сунъий интеллектни ривожлантиришга эътибор қаратилмоқда.
Техношаҳар амалга оширишнинг биринчи босқичида Алмати вилоятида, Алмати яқинидаги 500 гектар майдонда жойлашиши таклиф қилинмоқда. Жой “Инновацион технологиялар парки” ва “Алатау” ЭИЗга, шунингдек, Ядро физикаси институтига яқинлиги инобатга олинган ҳолда танланган. Ҳудуднинг қарийб 30 фоизи олий таълим муассасалари, илмий-тадқиқот институтлари, технопаркларга ажратилади, бу эса кадрлар тайёрлаш ва янги ишланмалар яратиш учун асос бўлиб хизмат қилади.
Концепцияни тайёрлаш доирасида халқаро тажриба ўрганилди. Масалан, Японияда «Сукуба» технополиси Токиодан 56 километр узоқликда жойлашган. У ерда 45 дан ортиқ юқори технологияли компаниялар жойлашган. Илмий ёрдам 20 та давлат ва 40 та корпоратив институт, 2 та университет ва 13 000 дан ортиқ тадқиқотчилар томонидан амалга оширилмоқда. У ерда космик технологиялар, тиббиёт, биотехнология ва материалшунослик соҳаларида ишланмалар амалга оширилмоқда. Хитойда Пекин яқинида Z-Park юқори технологияли махсус зонаси фаолият юритади. 488 километрлик ҳудудда 23 мингга яқин компания бор. У ерда бир миллионга яқин одам ишлайди. Кадрлар тайёрлаш Пекин Цинхуа университетида олиб борилади. Илмий ёрдам 200 та институт томонидан амалга оширилади. Бу ерда ахборот технологиялари, сунъий интеллект; нарсалар интернети, электроника, биотиббиёт, ақлли ишлаб чиқариш ва бошқа соҳалар ривожланади.
Концепция муҳокамаси чоғида Фан ва олий таълим вазирлиги томонидан Техношаҳар периметрига кириши мумкин бўлган олий таълим муассасалари ва корхоналар, шунингдек, қўшимча ривожланиш йўналишлари бўйича таклифлар киритилди. Иқтисодий тадқиқотлар институти импорт ва ташқи етказиб берувчиларга технологик қарамликни камайтириш мақсадида илмий-тадқиқот ишларига инвестицияларни рағбатлантириш ва технологиялар трансфери кўламини кенгайтириш бўйича таклиф билан чиқди. Уларнинг фикрича, илм-фан шаҳарчаси тузилмаси “давлат ва тадбиркорлик – илмий-тадқиқот институтлари (фан) – университетлар (кадрлар) – технопарк (кичик саноат корхоналари)” моделига мувофиқ яратилиши керак. Робототехника, электроника, тиббий технологиялар, биотехнологиялар, жумладан, қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат саноати, атом энергетикаси, янги материаллар ва кимё устувор йўналишлардир. Яъни, Техношаҳар негизида илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишларидан тортиб саноат ишлаб чиқаришигача бўлган тўлиқ циклга эга саноат кластерлари шакллантирилади.
Ўз навбатида, Миллий иқтисодиёт вазири ўринбосари Арман Қасенов муваффақиятнинг иккита асосий омилини қайд этди: малакали кадрлар тайёрлаш ва йирик, муваффақиятли компаниялар амалий илмий ва технологик вазифаларни таклиф қиладиган экотизимни яратиш. Мутахассислар тайёрлаш ва турли соҳаларда илғор ишланмалар пойдеворини яратиш орқали муваффақиятга эришаётган Yozma моделини мисол қилиб келтирди. Шунинг учун келажакдаги Техношаҳар учун амалий вазифалар генератори ролини мамлакатнинг йирик саноат компаниялари ўйнаши керак.
— Илм-фан амалий бўлиши керак. Қозоғистонда биринчи марта илм-фан шаҳарчасини қурмоқдамиз. Биз янгилик қилмаяпмиз. Дунёда муваффақиятли мисоллар мавжуд. Энг муҳими, биз қайси бизнес билан шуғулланаётганимизни дарҳол аниқлашимиз. Ким фан олдига вазифа қўяди? Бизга амалга оширишни ўз зиммасига оладиган бошқарув компанияси керак, — дея хулоса қилди Серик Жуманғарин.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Қозоғистонда январь ойидан буён 12 минг турар жой биноси фойдаланишга топширилгани ҳақида хабар берган эдик.