Британияда виртуал буви телефон фирибгарларига қарши курашмоқда

LONDON. Kazinform - Виртуал буви телефон фирибгарларини узоқ суҳбатларга жалб қилиб, уларнинг вақтлари ва ресурсларини беҳуда сарфлайди, деб хабар беради Кazinform агентлиги мухбири.

Телефон фирибгарлари шахсий маълумотлар ва пулларни ўғирлаш учун психологик ҳийла-найранглардан фойдаланиб, тобора мураккаблашмоқда. Бу таҳдидга жавобан Британиянинг О2 телеком компанияси кекса аёлнинг нутқига тақлид қилувчи, фирибгарларни атайлаб йўлдан оздирувчи ва вақтларини беҳуда ўтказишга мажбурловчи «Дейзи» номли сунъий интеллектни ишлаб чиқди.

«Дейзи» бир зумда таниб олиш ва сохта қўнғироқларга жавоб бериш учун сунъий интеллектнинг бир нечта моделларини бирлаштиради. Овозли алоқанинг юқори реализми туфайли АI фирибгарларни 40 дақиқагача муваффақиятли ушлаб турди. Ноябрь ойида ишга туширилганидан бери тизим 1000 дан ортиқ шубҳали қўнғироқларни қайта ишлади ва фирибгарлар томонидан қўлланиладиган асосий стратегияларни аниқлади.

Телефон орқали фирибгарликнинг асосий схемалари

«Дейзи» ишининг таҳлили шуни кўрсатдики, фирибгарлар одатда олдиндан тайёрланган сценарийлардан фойдаланган ҳолда уюшган қўнғироқ марказларида ишлайди. Улар юқори даражадаги тайёргарликка эга, ижтимоий муҳандислик усулларидан фойдаланадилар ва ҳужумларининг самарадорлигини ошириш учун муваффақиятли тактикаларни алмашадилар.

Умумий усуллардан бири - шахсий маълумотларни тақдим этиш талаби билан машҳур маҳсулотларни арзон нархларда сотиб олиш таклифи. Агар жабрланувчининг шубҳалари бўлса, фирибгарлар ўз стратегиясини тезда мослаштирадилар ва агар керак бўлса, босимни ошириш учун суҳбатни гўёки кўпроқ ваколатли ҳамкасбига - "катта менежер" ёки "назоратчи" га ўтказадилар.

Кўпинча жиноятчилар ўзларини банклар, йирик компаниялар, курьерлик хизматлари ёки давлат идоралари ходимлари сифатида кўрсатишади. Таниқли брендлардан фойдаланиш қурбоннинг ишончини оширади. Ишончли муносабатлар ўрнатилгандан сўнг, улар психологик босим усулларига ўтадилар: улар банк ҳисобини блокировка қилиш, пул маблағларини йўқотиш, компьютерни бузиш ёки судга мурожаат қилиш билан таҳдид қиладилар, шошилинчлик ҳисси яратади ва одамни шошилинч қарорлар қабул қилишга мажбур қилади.

Телефон фирибгарлигини қандай аниқлаш мумкин

Алдашнинг асосий кўрсаткичларидан бири суҳбатдошнинг хатти-ҳаракатининг ўзгаришидир. Дастлаб, фирибгар дўстона кўринади, лекин агар суҳбат режага мувофиқ кетмаса, у асабийлашади ва ҳатто тажовузкор бўлади. «Дейзи» иши шуни кўрсатдики, агар қурбонлари кўрсатмаларга риоя қилмаса ёки бошқа мавзулар билан чалғиса, жиноятчилар кўпинча жаҳлга эрк берадилар.

Шуни ёдда тутиш керакки, номаълум рақамлардан қўнғироқлар, шахсий маълумотларни тақдим этиш бўйича доимий сўровлар, таҳдидлар ва босимлар фирибгарликнинг характерли белгиларидир. Бошқа одам қанчалик ишонарли бўлмасин, доимо эҳтиёт бўлиш керак. Кичкина шубҳа туғилса, суҳбатни тугатиш ва расмий рақамдан фойдаланган ҳолда ташкилот билан боғланиш тавсия этилади.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Ўзбекистон Марказий банки фирибгарлар томонидан ўғирланган 732 минг долларни блоклагани ҳақида хабар берган эдик.

Муаллиф: Тимур Дюсекеев