Биринчи Европа Иттифоқи-Марказий Осиё туризм форуми қачон бўлиб ўтади

ASTANА. Кazinform — Бу ҳафта Европа Иттифоқи — Марказий Осиё учинчи иқтисодий форуми бўлиб ўтади. Тадбир кун тартиби, шунингдек, Қозоғистон ва Европа Иттифоқи ўртасидаги Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик шартномаси доирасидаги 10 йиллик ҳамкорлик ҳақида Европа Иттифоқининг Марказий Осиё бўйича махсус вакили Эдвардс Стипрайс Кazinformга маълум қилди.

— Жаноб Стипрайс, бу йил Қозоғистон ва Европа Иттифоқи ўртасидаги Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик шартномаси кучга кирганига 10 йил тўлади. Бу даврни қандай хулоса қиласиз?

— Тўғри айтасиз, Кенгайтирилган шериклик ва ҳамкорлик шартномаси (EPCA) 2015 йилда имзоланган. Биз буни Марказий Осиё билан муносабатларимиздаги бурилиш нуқтаси деб биламиз. Сўнгги йилларда биз Қозоғистоннинг қўшнилари билан шунга ўхшаш шартномалар тузиб келмоқдамиз.

EPCA томонидан таклиф қилинган янги ҳамкорлик йўналишлари бизнинг ўзаро алоқаларимизни сезиларли даражада осонлаштирди ва мустаҳкамлади. EPCA савдо, энергетика, қонун устуворлиги, инсон ҳуқуқлари, барқарор ривожланиш ва таълим каби соҳаларда яқинроқ ҳамкорлик ва сиёсий мулоқот учун ҳуқуқий асос яратади.

Ўтган ўн йилликка назар ташласак, EPCA икки томонлама муносабатларимизни чинакамига янги босқичга кўтарди.

EPCA доирасида ўрнатилган тузилган мулоқот — жумладан, Ҳамкорлик Кенгаши, қўмиталар ва секторал мулоқотлар — бизга Қозоғистондаги ҳамкорларимиз билан тизимли ва олдиндан прогноз қилиш мумкин бўладиган тарзда ишлаш имконини беради. Мулоқот учун аниқ асос ва олдиндан белгиланган иш оқимларига эга бўлиш бизга ишимизни янада самаралироқ бажаришга имкон беради. Бу юқори даражадаги сиёсий мулоқотдан тортиб ишчи даражадаги ҳамкорликгача бўлган барча жараёнларга тегишли.

Аниқ белгиланган мулоқот форматлари ва аниқ белгиланган иш оқимларига эга бўлиш бизга юқори даражадаги сиёсий мулоқотдан тортиб ишчи даражадаги шерикликгача бўлган самаралироқ ишлашга имкон беради.

EPCAнинг ҳуқуқий қоидалари Европа Иттифоқи ва Қозоғистон компаниялари учун ҳам тартибга солиш базасини такомиллаштириш учун мустаҳкам асос яратади. Қозоғистонга инвестиция киритишда Европа Иттифоқи компаниялари учун барқарорлик ва олдиндан прогноз қилиб бўладиганлик муҳимдир. Қозоғистон маҳсулотларининг Европа Иттифоқи бозорига кириши учун улар тартибга солиш стандартларига мос келиши керак. Ушбу тўсиқларни енгиб ўтиш орқали иккала томон ҳам иқтисодий ўсишга эришадилар. Сўнгги ижобий воқеалардан бири бу йил Қозоғистон асалининг Европа Иттифоқига экспорт қилинишини маъқуллаганидир.

Менимча, ушбу ижобий муносабатлар натижалари турли иқтисодий соҳаларнинг ривожланишига ҳам ижобий таъсир кўрсатди.

2022 йилда Қозоғистон ва Европа Иттифоқи ўртасида қайта тикланадиган энергия манбалари учун муҳим хом ашё, батареялар ва водород ишлаб чиқариш соҳасида стратегик шериклик тўғрисида Ўзаро англашув меморандуми (MoU) имзоланди. Кейинчалик уни амалга ошириш бўйича иккита йўл харитаси қабул қилинди. Ушбу ҳужжатлар муҳим хом ашё бўйича ҳамкорликни кенгайтириш йўлини очди ва аллақачон аниқ натижалар бермоқда. Йўл хариталари, хусусан, EPCA қоидаларини аниқ ҳаракатларга айлантиради, қиймат занжири бўйлаб ҳамкорликни ривожлантиради ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва ижтимоий масъулиятнинг юқори стандартларини сақлаб қолган ҳолда тоғ-кон компаниялари учун инвестицияларни рағбатлантиради.

Шунингдек, Global Gateway ташаббуслари ва Team Europe воситаларининг EPCA устуворликлари билан уйғунлигини таъкидламоқчиман. Европа Иттифоқининг Global Gateway ва Team Europe воситалари EPCA сиёсий мажбуриятларини молиялаштириш ва амалга ошириш билан боғлиқ лойиҳаларни молиялаштириш ва мувофиқлаштириш учун ишлатилган.

— Илтимос, яқинда Тошкентда бўлиб ўтадиган учинчи иқтисодий форум ҳақида ҳам гапириб беринг. Қандай масалалар муҳокама қилинади?

— Бу иқтисодиётимиз ва бизнесимиз соҳаларидаги ҳамкорликни муҳокама қилиш учун муҳим юқори даражадаги платформадир.

Бу Европа Иттифоқига аъзо давлатлар, хусусий сектор ва молия институтлари каби ҳамкорлигимиздаги барча асосий манфаатдор томонларни бирлаштириш учун ажойиб имкониятдир. Икки Европа комиссарининг иштироки ушбу тадбирнинг Европа Иттифоқи учун аҳамиятини таъкидлайди.

Иқтисодий форум орқали биз Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлашни ният қилганмиз. Шунинг учун муҳокамалар кенг кўламли масалаларни қамраб олади.

Муҳокама қилинадиган асосий масалалар Европа Иттифоқининг Global Gateway стратегияси билан боғлиқ бўлиб, ўтган йилнинг апрель ойида бўлиб ўтган биринчи Европа Иттифоқи-Марказий Осиё саммити хулосаларидан келиб чиқади.

Асосий мавзулар бизнес муҳитини яхшилаш, савдо ва транспорт алоқаларини кенгайтириш, минтақавий интеграцияни кучайтириш, кўникмаларни ривожлантириш орқали минтақавий рақобатбардошликни ошириш ва асосий хомашё учун барқарор ва масъулиятли қиймат занжирларини яратишни ўз ичига олади.

Муҳим хомашё соҳасидаги ҳамкорлик Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё учун стратегик устувор йўналиш ҳисобланади. Европа Иттифоқи CRM учун барқарор ва масъулиятли таъминот занжирларини ривожлантиришга устувор аҳамият беради. Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги бу соҳадаги ҳамкорликни чуқурлаштириш Европа Иттифоқининг таъминот занжирларини диверсификация қилиш, Марказий Осиёда маҳаллий ишлаб чиқаришни ривожлантириш ва иккала минтақада ҳам "яшил иқтисодиёт"га ўтишни қўллаб-қувватлаш манфаатларига мос келади.

Алоқадорлик ўзаро манфаатлар аниқ кўринадиган яна бир соҳадир. Логистика ва транспорт инфратузилмаси орқали минтақаларни бир-бирига яқинлаштириш савдо алоқаларини янада мустаҳкамлайди.

Европа Иттифоқи Транскаспий халқаро транспорт йўлагини ривожлантиришга, шунингдек, йўлак бўйлаб жойлашган мамлакатларга инвестиция киритмоқда. Транскаспий халқаро транспорт йўлаги бизнинг бошқа савдо ва бизнес манфаатларимиз билан чамбарчас боғлиқ бўлганлиги сабабли, биз Иқтисодий форум билан параллел равишда иккинчи Транскаспий ўрта йўлаги инвесторлари форумини ўтказишга қарор қилдик.

Иккала тадбир ҳам ўтган йил давомида эришилган ютуқларни баҳолаш ва йўлакни шакллантириш ва молиялаштиришга хусусий секторни фаол жалб қилиш учун жуда муҳимдир. Бу фақат Европа Иттифоқининг ташаббуси эмас, шунинг учун йўлак бўйлаб жойлашган барча мамлакатларни жалб қилиш муҳимдир. Жанубий Кавказ мамлакатлари ва Туркиянинг конференцияда иштирок этиши мамнуният билан қабул қилинадиган воқеа. Уларнинг музокаралар столида иштирок этиши бизга яхшиланган мувофиқлаштириш ва қўшма режалаштириш имкониятларидан фойдаланиш имконини беради.

Ва ниҳоят, мен туризмни ҳамкорликнинг ўзига хос соҳаси сифатида таъкидламоқчиман. Кейинги жума куни биринчи Европа Иттифоқи-Марказий Осиё туризм форуми бўлиб ўтади. Унда барқарор туризм ва инновациялар минтақалараро ҳамкорликни қандай ривожлантириши мумкинлиги муҳокама қилинади.

Форумда юқори даражадаги сиёсатчилар, туризм кенгашлари, хусусий сектор раҳбарлари, экспертлар ва халқаро ташкилотлар иштирок этади. Менимча, Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё туризмга ёндашувларни ўрганиш ва тажриба алмашишдан катта фойда олишлари мумкин.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Президент Қасим-Жомарт Тоқаев Европа Иттифоқининг Марказий Осиё бўйича махсус вакили Эдвардс Стипрайс билан учрашган эди.