Сув ресурслари учун ягона рақамли платформа яратиш борасидаги ишлар қандай кетмоқда
ASTANA. Kazinform — Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев бу йилги Мурожаатномасида сув ресурслари учун ягона рақамли платформа яратиш бўйича топшириқ берган эди. Бу гидрогеологик мониторинг вазифаларини тўлиқ ҳал қилиш имконини беради. Kazinform мухбири ушбу ташаббусни амалга ошириш жараёни билан танишди.
“Сув ресурслари бўйича миллий ахборот тизими (СРБМАТ) мамлакат сув ресурсларини ҳисобга олиш, мониторинг қилиш, таҳлил қилиш ва бошқариш учун ягона рақамли платформа ҳисобланади. Унинг доирасида сув истеъмолини ҳисобга олиш ва маълумотларни қайта ишлаш жараёнини автоматлаштириш, давлат ва тармоқ ахборот тизимлари билан интеграциялаш, шунингдек, сувдан фойдаланувчиларнинг рақамли профилларини яратиш ишлари амалга оширилмоқда”, — дея хабар қилди ҚР Сув ресурслари ва ирригация вазирлиги.
Бугунги кунга қадар тизимнинг сувдан фойдаланишнинг асосий жиҳатлари ва сув балансининг муҳим жиҳатларини қамраб олувчи 10 та модулдан 8 таси ишлаб чиқилган. Асосий эътибор сувдан фойдаланиш учун рухсатнома олган ва давлатга ҳисобот беришга мажбур бўлган фуқаролар ва ташкилотларга қулай шарт-шароитлар яратишга қаратилмоқда.
Бундан ташқари, қишлоқ хўжалиги, саноат, энергетика ва бошқа соҳаларда келажакни режалаштириш учун “интеллектуал ресурс”га айланадиган катта маълумотлар базаси яратилмоқда.
Вазирликнинг қайд этишича, тизим алоҳида ҳудудлар ёки сув ҳавзалари билан чекланмайди. СРБМАТ бутун мамлакат учун ягона платформа сифатида яратилмоқда ва унинг модуллари дарҳол Қозоғистон бўйлаб синовдан ўтказилмоқда. Бундай ёндашув тизимга сувдан фойдаланишнинг турли сценарийларига мослашиш ва барча ҳудудларда ягона рақамли стандартларни шакллантириш имконини беради. Бу шаффофликни таъминлайди ва рақамли форматга ўтишга замин яратади.
Бугунги кунда платформа мамлакатнинг олтита ҳавзасини қамраб олади: Шу-Талас, Тобол-Торғай, Иртиш, Балқаш-Алакол, Есил ва Жайиқ-Каспий ҳавзалари. Йил охиригача қолган иккита ҳавза бўйича маълумотлар тизимга киритилади. Шундай қилиб, платформа бутун Қозоғистон ҳудудида тўлиқ ишлайди.
Платформа қандай ишлайди?
СРБМАТ Қозоғистоннинг сув ресурслари бўйича барча асосий маълумотларни бирлаштирадиган кенг қамровли ахборот-таҳлилий платформага айланади. Тизимга қуйидаги маълумотлар киритилади:
— сув ҳавзалари, гидротехник иншоотлар ва магистрал каналлар тўғрисидаги маълумотлар;
— барча тоифадаги сувдан фойдаланувчилар томонидан сув олиш ва оқизиш мониторинги ва ҳисоби;
— иқлимий ва гидрологик кўрсаткичлар (назорат станциялари ва метеостанциялар маълумотлари);
— масофадан зондлаш маълумотлари, сунъий йўлдош тасвирлари ва ирригация моделлари;
— қишлоқ хўжалиги, саноат, энергетика ва коммунал секторда сув истеъмоли бўйича тармоқ маълумотлари.
— Шундай қилиб, тизим сув ресурсларини бошқаришда комплекс ёндашувдан фойдаланишни таъминловчи давлат органлари, сувдан фойдаланувчилар ва илмий жамоатчилик учун ишончли ахборот манбаига айланади.
Сунъий интеллектдан фойдаланиш
Сув сарфини прогноз қилиш ва ресурсларни самарали бошқариш учун Эрта прогнозлаш тизими (ЭПТ) жорий этилади. Бу иқлимий, гидрологик ва агротехник омилларни ҳисобга олган ҳолда тармоқлар ва ҳудудлар бўйича сув истеъмолини дастлабки прогноз қилиш имконини беради.
Бундан ташқари, СРБМАТ билан интеграциялашган соҳага хос сунъий интеллект ёрдамчисини (чат-бот) жорий этиш режалаштирилмоқда. У интерактив режимда фойдаланувчилар учун таҳлиллар, тавсиялар ва маълумотномалар учун эшикни очади. Бу прогнозларнинг аниқлигини оширади, ресурсларнинг оқилона тақсимланишини ва жараёнларнинг шаффофлигини таъминлайди.
Ишга тушириш саналари
СРБМАТни ишлаб чиқиш ва ишга тушириш 2026 йил охиригача якунланиши режалаштирилган.
