Орол балиқ комбинатининг тарихи Оренбург-Тошкент темир йўлидан бошланади
QYZYLORDA. Kazinform – Орол денгизи бойликларини ўзлаштиришда алоҳида ўрин тутган Орол денгизи балиқ комбинати ташкил этилганига бу йил 100 йил тўлди. Тарихчиларнинг таъкидлашича, бу йўлда илк қадам XX аср бошларида қўйилган.
1905 йилда Оренбург-Тошкент темир йўлининг қурилиши балиқчилик саноатида бурилиш даври бўлди. Бу балиқчилик саноатининг маркази ҳисобланган Орол шаҳрининг ривожланишига бевосита таъсир кўрсатди.
“Совет ҳокимиятининг дастлабки йилларида балиқчилик саноатига алоҳида эътибор берилди. 1923 йилда Орол шаҳрида балиқчилик инспекцияси ташкил этилди. 1925 йилда Қозоғистон автоном республикаси халқ комиссарлиги бутун Орол денгизи ва Амударё бўйлаб балиқ овлаш ва уни муҳофаза қилиш тўғрисида низом қабул қилди. 1925 йил 21 октябрда Қозоғистон ССР Халқ хўжалиги Марказий Кенгашининг қарори билан Орол давлат балиқ трести ташкил этилди”, — дейди Оролдаги Балиқчилар музейи илмий ходими Тумар Умирзаққизи.
Туркистон республикаси халқ комиссарлари кенгашининг буйруғи билан балиқчилик хўжаликлари, кемалар ва техникалар Орол депутатлари кенгашига ўтказилди.
Октябрь ойида эса Туркистон вилояти балиқчилик бошқармаси ташкил этилди.
“1930 йилларда Орол денгизида 38 та балиқчилик колхози бўлган. 1940 йилларда балиқчилик хўжаликлари жанубий ва шимолийга бўлинган. Қорақалпоғистон Республикасида 13 та, Шимолий Оролда 22 та жамоа хўжалиги, жумладан Қаратерен, Боген, Қарашалан, Шевченко, Қасқақулан, Қизилбалиқши, Ақшатау, Сталин йўли, Аманоткел, Райим, Шўмишкўл, Бирлестик, Тастубек, Жамбил, Ленин, Балиқшилар, Янгийўл каби 22 та колхоз қараган. Уларнинг барчасида 1940-1950 йилларда 8 минг балиқчи, 6,5 минг ишчи ва хизматчи ишлаган, балиқ овлаш техникаси ва усуллари ҳар бир босқичда янгиланган. Завод училище ва ўқув мажмуаси балиқчилик тизими учун зарур бўлган мутахассисларни тайёрлади. Ҳар йили денгизчи, кема капитани, механик, прораб, дурадгор, балиқ музлатгичи, сараловчи каби юзлаб мутахассислар тайёрланар эди”, – дейди Тумар Умирзаққизи.
“Орол денгизи балиқлари” трести балиқчиларга зарур бўлган маҳсулотларни Москвадан харид қилган. Трест раҳбариятининг буйруғи билан булар ҳар бир завод ва аҳоли пунктларига жўнатилган.
“Корхона олдига қўйилган вазифаларни ҳал этиш учун Орол балиқчилари истеъмолчилар уюшмаси ташкил этилди. Балиқчиларни халқ истеъмоли моллари ва озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлади. Балиқчилик трести, кейинчалик балиқ заводининг ташкил этилиши ишлаб чиқаришга янги туртки берди. Орол балиқ комбинати маҳаллий балиқчиларнинг рўзғор манбаига айланди. Бироқ бозор иқтисодиёти даврида хусусийлаштириш ниқоби остида Оролни дунёга машҳур қилган машҳур корхона ўтган асрнинг 90-йилларида ўз фаолиятини тўхтатди”, - деди музей вакили.
