Нима учун Қозоғистон ва Марказий Осиё Қўшма Штатлар учун жозибадор
Вашингтонда бўлиб ўтган “АҚШ – Марказий Осиё” форумида экспертлар муҳим минерал ресурслар салоҳияти ва Американинг минтақамизга нисбатан сиёсатини муҳокама қилди, деб хабар беради Kazinform мухбири.
АҚШ Сенатининг халқаро алоқалар қўмитаси аъзоси, сенатор Стив Дейнс сўнгги 18 ой давомида Марказий Осиёнинг барча беш давлатига, шунингдек, ҳукуматлари АҚШ билан муносабатларни ривожлантириш истагини билдирган Озарбайжон, Арманистон ва Грузияга ташриф буюрганини таъкидлади.
“Марказий Осиё - АҚШ муносабатлари ва сармояларини мустаҳкамлашга ёрдам берадиган улкан салоҳиятга эга минтақадир. Муҳим минерал ресурслар, ишлаб чиқариш, қишлоқ хўжалиги ва энергетика, иқтисодиётнинг барча бу тармоқлари Қўшма Штатлар кўмагида ривожланиши мумкин, айниқса “Жексон-Вэник” муаммоси ҳал этилса”, - деди сенатор Стив Дейнс.
Қозоғистоннинг АҚШдаги элчиси Ержан Ашиқбаев Қозоғистоннинг фойдали қазилмаларни қазиб олиш соҳасини ривожлантириш бўйича узоқ муддатли мақсадлари ва АҚШ билан ҳамкорлик ҳақида гапирди. Унинг сўзларига кўра, мамлакатимизда 20 та муҳим фойдали қазилмалар ва жаҳон уранининг 40 фоизи ишлаб чиқарилади. Кўпгина ресурсларга бой мамлакатлардан фарқли ўлароқ, Қозоғистон ривожланган инфратузилма, паст операцион харажатлар, инвесторлар билан дўстона муносабатлар, малакали ишчи кучи, барқарор сиёсий муҳит ва ишончли стратегик ҳамкорликни таклиф этади.
“Бизнинг мақсадимиз – нафақат қайта ишлаш қувватларини, балки электр станциялари, транспорт тармоқлари, темир йўллар ва инсон капиталини ривожлантиришга инвестицияларни ҳам ўз ичига олувчи интеграциялашган экотизимни яратишга ёрдам берадиган инвестицияларни жалб қилишдир”, - деди Ержан Ашиқбаев.
Сўнгги 20 йил ичида Қозоғистон транзит инфратузилмасини ривожлантиришга қарийб 35 миллиард доллар сармоя киритди. 2030 йилга бориб мамлакатда 5 минг километр темир йўл қуриш режалаштирилган. Ўтган йили “Ўрта йўлак” бўйлаб юк ташиш ҳажми 62 фоизга ошиб, 4,5 миллион тоннани ташкил этди ва 2027 йилга бориб бу юк ҳажмини 10 миллион тоннага етказиш режалаштирилмоқда. Шу мақсадда Қозоғистон Каспий флотини 17 тадан 34 тагача кўпайтирди, деди элчи.
Ўзбекистоннинг АҚШдаги элчихонаси раҳбари ўринбосари Алишер Аҳмедов муҳим фойдали қазилмалар соҳасидаги ҳамкорлик савдо-иқтисодий модернизация билан бир қаторда Ўзбекистон ва АҚШ ўртасидаги шерикликнинг устунларидан бири эканини таъкидлади.
"Айни пайтда АҚШдан бир нечта таклиф ва ташаббуслар бор, биз уларни биргаликда амалга оширишга тайёрмиз ва очиқмиз. Биз буни стратегик ҳамкорлик сифатида кўрамиз, бу ҳамкорлик доирасида Ўзбекистон салмоқли, бироқ ҳали ўзлаштирилмаган захираларини, АҚШ эса ўзининг замонавий технологиялари ва бозорга чиқиш имкониятларини қўллаши мумкин мумкин", - деди Алишер Аҳмедов.
Ўзбекистонлик дипломат 2024 йил апрель ойида Ўзбекистон ва АҚШ ўртасида муҳим фойдали қазилмалар соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлашга қаратилган ўзаро англашув меморандуми имзолангани ва томонлар ҳозирда ушбу ҳужжатни амалга ошириш устида иш олиб бораётганини эслатди.
Атлантика Кенгашининг Глобал энергия маркази ходими Жеффри Пайеттнинг фикрича, муҳим минераллар ва энергетикани ўзлаштириш АҚШнинг Марказий Осиё билан алоқалари учун катта аҳамиятга эга.
“Ўйлайманки, энергетика мустақиллигига ўтиш ва муҳим фойдали қазилмаларни етказиб бериш занжирини диверсификация қилиш ҳамда уларни қайта ишлаш бўйича ишларни давом эттириш муҳим”, - деди Жеффри Пайетт.
Эксперт уран етказиб бериш занжири муаммосини қайд этди. Хусусан, Трамп маъмурияти АҚШнинг фуқаролик ядро секторини ривожлантириш бўйича жуда жиддий мажбуриятларни олди.
"Бу барча реакторларни қувватлантириш учун бизга кўпроқ ёқилғи керак бўлади. Қозоғистон дунёдаги энг йирик уран етказиб берувчилардан бири ва биз Қозоғистон билан керакли ҳажмда етказиб беришни таъминлаш учун қандай ҳамкорлик қилишимиз мумкинлигини тушунишга ҳаракат қилмоқдамиз", - деди Жеффри Пайетт.
Атлантика Кенгашининг Глобал энергия маркази тадқиқот ва дастурлар бўйича директори Рид Блейкморнинг таъкидлашича, Марказий Осиёда ресурсларни ривожлантириш кўп жиҳатдан энергия ва сувдан фойдаланишга, хусусан, тоғ-кон саноати ва қайта ишлаш соҳаларига боғлиқ бўлади, бу эса АҚШ учун ишончли, самарали ва рақобатбардош таъминот занжирини яратишда муҳим аҳамиятга эга бўлади. Мутахассис, шунингдек, минтақадан ресурсларни олиб чиқиш логистикасига ва Ўрта коридорни ривожлантириш ва кенгайтириш зарурлигига эътибор қаратди, бу эса пировардида юк ташиш материаллари нархига таъсир қилади. Яна бир муҳим жиҳат, унинг фикрича, ресурсларни яхшироқ хариталаш ва конларнинг миқёси ва сифати жиҳатидан ер остида нима борлигига эътибор қаратиш зарур.
"Биз ер остида нима борлиги ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлмасак, капиталдан қандай самарали фойдаланиш ва вақтимизни қаерда ўтказишни тушуна олмаймиз", - деди Рид Блейкмор.
Унинг таъкидлашича, инфратузилма масалалари АҚШнинг, жумладан, тоғ-кон саноати билан шуғулланувчи йирик компаниялари орқали иштирок этиш имкониятларини оширади.
““АҚШ энергетика соҳасидаги афзалликларидан фойдаланиши керак. Агар биз муҳим фойдали қазилмалар бўйича ҳамкорлигимизни энергетика ва инфратузилмани ривожлантиришдаги шериклик сифатида кўрсак, ҳамкорлик учун янада жозибадорроқ шартларни таклиф этишимиз мумкин”, - дея ишонч билдиради Рид Блейкмор.
«Heritage Foundation» ходими Жеймс Карафано Трамп маъмурияти эркин ва очиқ ҳудудлар ғоясини афзал кўришини таъкидлади. АҚШ “Уч денгиз ташаббуси” (3SI) ва логистикаси Ўрта коридорга жуда мос келадиган IMEC коридорини қўллаб-қувватлаяпти. Эксперт фикрича, АҚШ жуда прагматик ва Марказий Осиёда фойдали қазилмаларни қазиб олиш, энергетика ва бошқа соҳаларда ўзаро манфаатли ҳамкорлик учун кўплаб имкониятлар мавжуд.
Жеймс Карафанонинг сўзларига кўра, Трамп маъмурияти Марказий Осиёни Ғарбга очишга интилади, шу муносабат билан минтақа Жанубий Кавказ ва Қора денгиз билан бир бутун сифатида кўрилади. АҚШ президенти Дональд Трампнинг Марказий Осиё мамлакатларига ташриф буюриш истиқболлари жуда паст. Шу билан бирга, экспертнинг қайд этишича, вазирлар маҳкамаси ходимлари катта ваколатларга эга ва уларнинг фаоллиги анча юқори бўлади.
