Қозоғистон 2028 йилга бориб ўзини асосий озиқ-овқат маҳсулотлари билан тўлиқ таъминлашга эришмоқчи
ASTANA. Kazinform — 18 августда Бош вазир ўринбосари, миллий иқтисодиёт вазири Серик Жуманғарин раислигида бўлиб ўтган йиғилишда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашнинг жорий ҳолати кўриб чиқилди. Бу ҳақда Ҳукумат хабар берди.
Озиқ-овқат хавфсизлиги икки асосий элементга асосланади: озиқ-овқатнинг амалда мавжудлиги Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, иқтисодий таъминланиши эса Савдо ва интеграция вазирлиги масъулияти.
Озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш бўйича аниқ чора-тадбирлар Қишлоқ хўжалигини 2030 йилгача ривожлантириш концепцияси ва 2028 йилга қадар қишлоқ хўжалиги ялпи маҳсулоти ҳажмини икки баравар ошириш “Йўл харитаси”да мустаҳкамлаб қўйилган.
Қишлоқ хўжалиги вазирлиги маълумотларига кўра, 2021–2024 йилларда умумий ишлаб чиқариш ҳажми 11,3 фоизга ошиб, 7,5 триллион тенгедан 8,3 триллион тенгегача ошган. Улардан ўсимликчилик маҳсулотлари етиштириш 14 фоизга (4,4 трлн.дан 5 триллион тенгега), чорвачилик маҳсулотлари етиштириш 5,6 фоизга (3,1 трлн.дан 3,29 трлн. тенгега) ошди. 2025 йилнинг биринчи ярмида ўсиш 3,7 фоизни ташкил этиб, 1,8 триллион тенгега етди.
Жорий йилда экин майдони 23,6 миллион гектарга (+322,8 минг гектар) ошди. Шу билан бирга, ғалла ва дуккакли экинлар майдонлари қисқарди (-629,9 минг гектар), ижтимоий аҳамиятга эга ва юқори рентабелли экинлар майдони кенгайди: мойли экинлар — 4 миллион гектар (+1055,5 минг га), картошка — 131,2 минг гектар (+9,3 минг гектар).
2025 йилнинг биринчи ярмида барча турдаги чорва моллари сони: қорамоллар — 8,3 фоизга (8,8 миллион бош), қўй ва эчкилар — 0,8 фоизга (21,5 миллион бош), отлар — 4,7 фоизга (4,6 миллион бош), паррандалар — 2,7 фоизга (47,7 миллион бош) ўсди. Бу ишлаб чиқаришнинг ўсишига ёрдам берди: гўшт (тирик вазнда) - 529,9 минг тонна (+1,5%), парранда - 187,7 минг тонна (+4,9%), сут - 1,8 миллион тонна (+7%), товуқ тухуми - 2,2 миллиард дона (+0,9%).
Озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажми 10,5 фоизга ошиб, 1,8 трлн.тенгени ташкил этди. Сут, гўшт, ун, макарон, сабзавот ва сариёғни қайта ишлаш ҳажми ошди.
“Қозоғистон ўзини асосий озиқ-овқат маҳсулотлари билан 80–100% ва ундан кўпроқ таъминлайди. Гўшт, сут, тухум, сабзавот, ун — буларнинг барчаси мамлакат аҳолиси эҳтиёжини тўлиқ қондиради. Бироқ, парранда гўшти, колбаса, пишлоқ, шакар ва балиқ импорти сақланиб қолмоқда”, — деди Қишлоқ хўжалиги вазири ўринбосари Ермек Кенжеханули.
Ушбу соҳалардаги қарамликни камайтириш мақсадида инвестиция лойиҳалари амалга оширилмоқда. Хусусан, 2022–2024 йилларда қуввати 144 минг тонна бўлган 17 та паррандачилик фабрикаси фойдаланишга топширилди. Бу парранда гўшти билан таъминлаш даражасини 67 фоиздан 79 фоизга оширди. 2028 йилгача яна 41 та корхона ишга туширилиб, ўзини ўзи тўлиқ таъминлашга эришилади.
Агар 2019 йилда мамлакатда атиги 19 та сут-сутчилик хўжалиги мавжуд бўлса, бугунги кунда уларнинг сони 69 тага етди, яна 47 таси қурилмоқда. Жами 116 фермер хўжалиги ишга туширилгач, сут ишлаб чиқариш йилига 600 минг тоннага ошиб, пишлоқ ва творогга бўлган эҳтиёжни тўлиқ таъминлайди.
Асосий озиқ-овқат маҳсулотларининг иқтисодий қулайлигини таъминлаш мақсадида Савдо ва интеграция вазирлиги томонидан ижтимоий аҳамиятга эга озиқ-овқат маҳсулотлари нархининг ошишига чек қўйиш бўйича комплекс чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Савдо ва интеграция вазирининг биринчи ўринбосари Айжан Бижанованинг сўзларига кўра, йил бошидан буён нархларнинг ўсиш суръати сезиларли даражада пасайган.
Ижтимоий аҳамиятга молик озиқ-овқат маҳсулотлари нархларининг ўртача ўсиш индекси иккинчи чоракдан бошлаб 8 фоизни ташкил этган бўлса-да, унинг секинлашуви сезиларли: апрелда — 1,6 фоиз, май ойида — 1 фоиз, июнда — 0,7 фоиз, июлда — 0,4 фоиз, август ойининг икки ҳафтасида — атиги 0,1 фоиз.
Айжан Бижанованинг сўзларига кўра, Қозоғистондаги ижтимоий аҳамиятга эга товарларнинг аксарияти ЕОИИ мамлакатлари орасида энг арзони ҳисобланади.
“Кунгабоқар ёғи, творог, тухум, туз, гречка, гуруч, ун, сабзавот каби жами 15 турдаги озиқ-овқат маҳсулотлари бўйича Қозоғистон ЕОИИ мамлакатлари орасида энг паст бозор нархларига эга. Сут ва мол гўшти бўйича Қозоғистон Беларусдан кейин иккинчи, паррандачилик бўйича Беларусь ва Россиядан кейин иккинчи, сариёғ етиштириш бўйича эса Қирғизистондан кейин учинчи ўринда туради”, — деди вазирнинг биринчи ўринбосари.
Бозорда ички нарх-навони барқарорлаштириш учун давлат озиқлантириш майдонларини ривожлантириш, гўшт кластерларини яратишни қўллаб-қувватламоқда, вилоятлар ва йирик шаҳарларда фермерларга бепул савдо жойлари таклиф этилаётган ярмаркалар ўтказилмоқда.
Бундан ташқари, Савдо ва интеграция вазирлиги маҳаллий ишлаб чиқаришни қўллаб-қувватлаш ва Қозоғистон товарларининг савдо тармоқлари пештахталарига эркин киришини таъминлаш учун қонунчиликка ўзгартиришлар тайёрламоқда. Масалан, етказиб бериш учун тўловларни кечиктириш муддатини 30 кунгача чеклаш таклиф қилинмоқда. Шунингдек, маҳаллий маҳсулотларнинг жавонларга жойлаштирилиши устидан жамоатчилик назорати механизмини жорий этиш кўзда тутилган. Резидентлар қонун бузилиши ҳолатларини рўйхатга олишлари ва бу ҳақда ваколатли органга хабар беришлари мумкин бўлади. Бунинг учун “Сифатли маҳсулот” тизими ишлаб чиқилади.
Учрашувда Серик Жуманғарин, шунингдек, Қозоғистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигининг Табиий монополияларни тартибга солиш қўмитаси раисининг тарифлар ўсишининг инфляцияга таъсирини камайтириш масалалари бўйича фикрларини тинглади. Йиғилиш якунида мамлакат аҳолисини Қозоғистон маҳсулотлари билан арзон нархларда таъминлаш борасидаги ишларни жадаллаштириш бўйича аниқ топшириқлар берди.
