Кичик бизнес рақамли ечимларни жорий этишнинг асосий драйверига айлана оладими
ASTANА. Кazinform – Давлат раҳбари бу йилги Мурожаатномасида рақамли трансформация риторикага асосланган тренд эмас, балки стратегик зарурат эканини яна бир бор таъкидлади. Қозоғистон учун инновацияларни ишлаб чиқариш жараёнларининг ажралмас қисмига айлантириш учун замонавий технологияларни жорий этиш зарур. Илгари ишлаб чиқаришда инновациялар ҳақида гап кетганда, йирик саноат марказларини инновацияга рағбатлантириш устувор вазифа бўлган. Эндиликда инновацияларнинг драйвери кичик ва ўрта бизнес бўлиши керак деган позиция эълон қилинмоқда. Бошқача айтганда, тадбиркорлар олдига рақамли ечимларни реал секторга жорий этиш катализатори бўлиш вазифаси турибди. Компаниялар ушбу қийинчиликка тайёрми? Кazinform мухбири бу саволга жавоб топишга ҳаракат қилди.
Илғор маҳаллий ечимлар мавжуд бўлса-да, фермерлар ва ишлаб чиқарувчилар улардан фойдаланишга шошилмаяпти. Бу бўшлиқни тўлдиришда Сунъий интеллект вазирлиги қандай рол ўйнайди?
– Сунъий интеллектга келсак, кетиб қолган поездга етиб олишдан кўра, хавф ва имкониятларни ҳаддан ташқари оширган маъқул. Бу соҳага сармоя жалб этиш келажакка қўйилган сармоядир, – дейди Мажилис депутати Айдос Сарим.
Ишлаб чиқариш ва логистика жараёнларини бошқаришда сунъий интеллектнинг ҳал қилувчи ролига эътибор бермаслик замондан орқада қолишнинг асосий кўрсаткичи бўлади.
Тоғ-кон саноати рақамлаштирилмоқда, агросаноатчи?
Рақамли тизимлар кон саноатида одатий ҳолга айланиб бормоқда. Компьютерлар бир лаҳзага тўхтаб қолса ҳам, ер ости техникаларининг бутун ҳаракатини кузатиш имконини беради. Аввалгидек, шахтада иш суръатини қўлда созлашнинг ҳожати йўқ.
Қишлоқ хўжалигидагилар эса рақамлаштиришнинг афзалликларини ҳали ўзлаштирмаган. Маҳаллий IТ-компаниялар электрон тарозилар, донни автоматик ҳисобга олиш тизимлари ва хорижий автомашиналарнинг донни юклаш ва туширишига тўсқинлик қилувчи “ақлли” омбор каби замонавий ечимларни таклиф этади. Аммо фермер хўжаликлари эгалари автоматлаштирилган тизимларнинг жорий этилиши улар учун фойдали бўлишига ишонмаяпти, шекилли.
Мажилис депутати Альберт Рау қишлоқ хўжалиги корхоналари рақамлаштиришсиз рақобатбардош бўлмаслиги ҳақида огоҳлантирмоқда. Аммо кимнингдир маблағи етмайди, кимнингдир янги технологияларни ўзлаштирадиган мутахассислари йўқ, баъзиларида эса интернетга кириш имкони ҳам йўқ.
Бундай объектив ва субъектив сабаблар қишлоқ хўжалигини рақамли даврга яқинлаштирмайди.
Қонун қандай ўзгаради?
Инвесторлар янги технологияларга сармоя киритишдан олдин бозордаги ўйин қоидаларини диққат билан кўриб чиқадилар. Шу боис “Сунъий интеллект тўғрисида”ги қонун ишлаб чиқилиб, Мажилисга иккинчи ўқишга юборилди. Ушбу ҳужжат нафақат турли соҳаларда сунъий интеллектдан фойдаланишни қонунийлаштириш, балки бизнесга рақамли ечимларни жорий этишга тўсқинлик қилаётган қонунчиликдаги зиддиятларни ҳам бартараф этиши керак.
- Рақамли соҳада тартибга солувчи қарорлар катта аҳамиятга эга. Чунки инвесторлар тартибга солишнинг адолатлилигига катта аҳамият беришади. Октябргача “Сунъий интеллект тўғрисида”ги қонун лойиҳасини имзолаш учун Давлат раҳбарига тақдим этишимиз керак, – дейди Мажилис депутати Екатерина Смишляева.
Албатта, сунъий интеллект мамлакатдаги барча найранглар ва тартибсизликларнинг давоси, десак муболаға бўлади. Ҳатто ақлли алгоритмлар билан ҳам, асосий қарорлар одамлар томонидан қабул қилинади. Сунъий интеллект фақат катта маълумотларни таҳлил қилади, ундаги номувофиқликларни аниқлайди ва жараёнларни тезлаштиради. Жавобгарлик эса инсон зиммасига тушади.
Сунъий интеллект вазирлиги - янги йўналишнинг хабарчиси
Қозоғистон минтақада биринчилардан бўлиб Сунъий интеллект вазирлигини ташкил этиш ташаббуси билан чиқди. Бу — трендга эргашиш эмас, балки стратегик қарордир. Бошқача айтганда, Қозоғистон бу соҳада доимий қувиб етувчи бўлишни истамайди, балки глобал технологик пойгада ўз ўрнини эгаллаб олмоқчи.
Кичик бизнеснинг роли қандай?
Давлатнинг барча саъй-ҳаракатларига қарамай, муаммонинг калити бизнес қўлида қолмоқда. Бироқ реал ишлаб чиқаришда кичик бизнес субъектларининг улуши 6 фоиздан кам.
Аксарият тадбиркорлар савдо ва хизмат кўрсатиш соҳасига ихтисослашган. Бу соҳалар эса ҳар доим ҳам шаффофлик ва технологияга мос келмайди.
Президент шунингдек, иқтисодиётни кичик ва ўрта бизнесни интеграция қилмасдан рақамлаштириш кутилган натижани бермаслигини айтди.
