Ҳукумат аҳолини дори-дармон билан таъминлаш масаласини муҳокама қилади
ASTANА. Каzinform – Бугун Қозоғистон Республикаси Бош вазири Олжас Бектенов раислигида Ҳукумат йиғилиши бўлиб ўтади, унда Вазирлар кабинети аъзолари иккита муҳим масалани муҳокама қиладилар.
Йиғилиш кун тартибида қуйидаги масалалар бор:
- геология ва ер ости бойликларидан фойдаланиш соҳасини ривожлантириш ва рақамлаштириш чоралари;
- аҳолини дори-дармон билан таъминлаш.
Йиғилишдан сўнг матбуот анжумани бўлиб ўтади, унда Соғлиқни сақлаш вазири ўринбосари Тимур Муратов ва СК-Фармация» МЧЖ бошқаруви раиси Нурлибек Асилбеков оммавий ахборот воситалари вакилларининг саволларига жавоб беради.
Эслатиб ўтамиз, бу йилги Қозоғистон халқига Мурожаатномасида Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакатда кенг кўламли аэрогеофизик тадқиқотлар бутунлай эскирганига эътибор қаратди ва геологик қидирув ишларини кучайтириш бўйича топшириқ берди.
— Рақамли воситалардан фойдаланган ҳолда ер ости бойликларининг замонавий харитасини яратиш вақти келди. Бундай қадам бизга конларнинг салоҳиятини янги сифат нуқтаи назаридан баҳолаш имконини беради. Бу ишга халқаро экспертлар ҳам жалб қилиниши мумкин. Албатта, илмий асоссиз қидирув ишларини муваффақиятли олиб бориш мумкин эмас. Келгуси йилнинг ўрталарига келиб, илғор халқаро стандартларга мувофиқ сертификатга эга лаборатория очилиши керак. Уни Миллий геологик тадқиқот базасида ташкил этиш мақсадга мувофиқдир. Ер қаърига оид барча маълумотлар, биринчи навбатда, сунъий интеллектни жорий этиш орқали тизимлаштирилиши ва рақамлаштирилиши керак. Геологик қидирув ва ер қаърини ўзлаштириш соҳасидаги ислоҳотларнинг ҳуқуқий ва амалий процедуралари йил охирига қадар якунланиши керак, — деди Президент.
Жорий йилнинг октябрь ойида бўлиб ўтган Ҳукумат йиғилишида Соғлиқни сақлаш вазири Ақмарал Алназарова 2026 йилда дори воситаларининг мавжудлигини ошириш лойиҳаси ишга туширилишини айтди.
— Келгуси йил бошидан бошлаб биз хусусий дорихона ташкилотлари орқали амбулатория дори воситаларини таъминлашни марказлаштирмаслик лойиҳасини ишга туширишни режалаштирмоқдамиз. Лойиҳа аҳоли учун дори-дармонларнинг мавжудлигини оширади ва уларга керакли дори-дармонларни танлаш имкониятини беради, — деди вазир.
Соғлиқни сақлаш вазирлигининг маълумотларига кўра, дори-дармон нархларини шакллантиришда шаффофликни ошириш мақсадида, чегаравий нархларни ҳисоблаш механизми қайта кўриб чиқилди.
Ортиқча харажатлар бартараф этилди ва муқобил дорилар нархи асл дорилар нархининг 30% гача туширилди. Фақатгина энг қиммат 20 та позиция учун кутилган тежаш тахминан 12 миллиард тенгени ташкил этади. Умуман олганда, бепул тиббий ёрдамнинг кафолатланган ҳажми (БТЁКҲ) ва МИТС доирасида чегаравий нархларнинг пасайиши тахминан 19% ни, улгуржи ва чакана савдо сегментларида эса 30% ни ташкил қилади.
Дори воситасини рўйхатдан ўтказиш муддати 100 иш кунигача тезлаштирилди. Юқори тартибга солиш ваколатига эга мамлакатлар (АҚШ, Европа Иттифоқи, Буюк Британия, Япония) учун бу муддат "Ягона дарча" тамойили бўйича 15 кунгача қисқартирилди.
Маҳаллий фармацевтика ишлаб чиқариши фаол ривожланмоқда. 2029 йилга бориб, Қозоғистон дори воситаларининг улуши 50% га етиши керак. Бугунги кунда 210 та ишлаб чиқарувчи рўйхатдан ўтган, улардан 43 таси дори воситалари ишлаб чиқаради. Ўтган йили ишлаб чиқариш ҳажми 21,8% га, инвестициялар икки бараварга, экспорт эса 32,9% га ошди.
Маҳаллий корхоналар билан 90 та узоқ муддатли шартнома ва глобал фармацевтика компаниялари - Pfizer, Hoffmann-La Roche ва AstraZeneca билан учта шартнома имзоланди. Умумий қиймати тахминан 400 миллиард тенгега тенг бўлган тўққизта инвестиция лойиҳаси кўриб чиқилмоқда. Фармацевтика бозорининг йиллик ўсиши 10-13% га баҳоланмоқда.
Шуни таъкидлаш жоизки, ўтган ҳафта бўлиб ўтган Ҳукумат йиғилишида 2025 йилги ҳосил йиғим-терими натижалари сарҳисоб қилинди ва спорт инфратузилмасини ривожлантириш ва оммавий спортни қўллаб-қувватлаш масалалари муҳокама қилинди.
Биринчи масала бўйича маъруза қилган Қишлоқ хўжалиги вазири Айдарбек Сапаровнинг сўзларига кўра, 16 миллион гектар ердан 27 миллион тонна дон омборларга олиб келинди, ўртача ҳосилдорлик гектарига 17 центнерни ташкил этди.
12,2 миллион гектар майдондан буғдой йиғиб олинди ва 20,3 миллион тонна майдаланди - бу ўтган йилга нисбатан ярим миллион тоннага кўп. Экин майдонларини диверсификация қилиш натижасида буғдой экиладиган майдон қарийб 900 минг гектарга камайди, аммо ишлаб чиқариш ҳажми камаймади, аксинча ошди. Фермерлар қарийб 4 миллион тонна арпа йиғиб олишди. Дуккакли экинларнинг ҳосилдорлиги эса биринчи марта 1 миллион тоннага етди.
— Бугун рекорд даражадаги 4,3 миллион тонна мойли экинлар йиғиб олинди ва ҳосил йиғим-терими ишлари давом этмоқда. Бундан ташқари, 2,9 миллион тонна картошка, 3,8 миллион тонна сабзавот ва 2,6 миллион тонна полиз маҳсулотлари йиғиб олинди. Пахта йиғим-терими якунланди. Томчилатиб суғориш тизимидан фойдаланиш туфайли баъзи фермер хўжаликлари гектаридан 50 центнергача ҳосил олди. Умуман олганда, ўртача ҳосилдорлик гектарига 30 центнер даражасида шакллантирилди ва 428 минг тонна хом пахта йиғиб олинди - бу ўтган йилга нисбатан 42 фоизга кўп. Шу муносабат билан, ҳокимликлар пахта етиштиришнинг анъанавий усулларидан илғор ва самарали технологияларга ўтиш бўйича ишларни кучайтиришлари керак, - деди Айдарбек Сапаров.
Унинг сўзларига кўра, Қозоғистон ғалласи Бельгияга (10,6 минг тонна), Португалияга (14,2 минг тонна), Польшага (4,9 минг тонна), Норвегияга (13,6 минг тонна), Буюк Британияга (3 минг тонна), Вьетнамга (17,7 минг тонна), Бирлашган Араб Амирликларига (1,6 минг тонна) ва Шимолий Африкага (Марокаш (162 минг тонна), Жазоирга (181 минг тонна), Мисрга (11,6 минг тонна)) етказиб берилган. Эронга (738,3 минг тонна), Озарбайжонга (542,5 минг тонна), Арманистонга (1 минг тонна) ва Грузияга (76,3 минг тонна) экспорт қайта тикланди.
Жорий йил бошида имтиёзли кредит дастури бўйича молиялаштириш ҳажми биринчи марта 1 триллион тенгега етди.
Вегетация мавсуми натижаларига кўра, 1,8 миллион тонна минерал ўғитлар қўлланилди, бу илмий асосланган эҳтиёжнинг 56 фоизини ташкил этади. Элита уруғларининг улуши 9,5%дан 11,5%гача ошди. 2026 йил баҳорги дала ишлари учун аризалар 1 октябрдан бошлаб қабул қилина бошлади. Ноябрь ойининг иккинчи ўн кунлигидан бошлаб фермерлар учун револьвер кредитлар очилади. Бу уларга ҳар йили битта кафолат билан кредит олиш имконини беради.
Шу муносабат билан Бош вазир Олжас Бектенов Ҳукумат йиғилишида келгуси йилги экиш кампаниясига тайёргарликни кучайтириш бўйича кўрсатма берди.
— Кейинги экиш кампаниясига тайёргарлик ҳозирдан бошланиши керак. Вилоят ҳокимликлари 2026 йилда камида 2,3 миллион тонна минерал ўғитлар экишни таъминлаши керак. Саноат вазирлиги фермерлар учун зарур бўлган ўғитлар миқдорини маҳаллий ишлаб чиқарувчилар билан олдиндан аниқлаб олиши керак. Ҳокимликлар ўғитлар етказиб бериш бўйича ўз вақтида шартномалар тузиши ва уларнинг омборларда етарли миқдорда бўлишини таъминлаши керак, — деди у.
Ҳукумат раҳбари шунингдек, қуйидаги аниқ кўрсатмалар берди:
Биринчидан, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги вилоят ҳокимликлари билан биргаликда фермерларнинг озиқ-овқат корпорациясига буғдой етказиб бериш бўйича мажбуриятларини форвард шартномалари доирасида ўз вақтида бажаришини таъминлаши керак. Яратилган захира кейинчалик мамлакатнинг ички эҳтиёжини қондириш учун ишлатилади.
Иккинчидан, кейинги экиш кампаниясига тайёргарлик ҳозирдан бошланиши керак. Вилоят ҳокимликлари 2026 йилда камида 2,3 миллион тонна минерал ўғитлар экишни таъминлаши керак. Саноат вазирлиги фермерлар учун зарур бўлган ўғит миқдори бўйича маҳаллий ишлаб чиқарувчилар билан олдиндан келишиб олиши керак. Ҳокимликлар ўғитлар етказиб бериш бўйича ўз вақтида шартномалар тузиши ва омборларда етарли миқдорда захираларни таъминлаши керак.
Учинчидан, Қишлоқ хўжалиги вазирлиги "Байтерек" холдинги билан биргаликда 2026 йилда баҳорги экиш ва ҳосил йиғим-теримини муддатидан олдин молиялаштиришни бошлади. Шу муносабат билан, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларини иложи борича қамраб олиш учун мавжуд молиялаштириш воситаларидан самарали ва шаффоф фойдаланишни таъминлаш зарур.
Иккинчи масала бўйича сўзга чиққан Спорт ва туризм вазири Ербол Мирзабосинов мамлакат бўйлаб 14 та янги стадион қуриш кераклигини айтди.
Улардан 10 таси учун лойиҳа-смета ҳужжатлари тайёрланмоқда. Мавжуд 7 та стадионни таъмирлаш керак. Шу билан бирга, Қарағанди ва Орал шаҳарларида таъмирлаш ишлари олиб борилмоқда. Атирау ва Ақтау шаҳарларида лойиҳа ҳужжатлари тайёрланди ва давлат экспертизасидан ижобий хулоса олинди. Ўскемендаги стадион лойиҳаси экспертизадан ўтмоқда. Алмати ва Жезқазған шаҳарларида 2 та стадион учун лойиҳа ҳужжатларини ишлаб чиқиш зарур.
— Мамлакатда 7432 та футбол майдони мавжуд, улардан 1420 таси таъмирлашга муҳтож. Қўшимча эҳтиёж 1694 та майдон. Шу муносабат билан вазирлик болалар футбол майдонларини қуриш режасини тасдиқлади. Маҳаллий бюджет ва хусусий инвестициялар ҳисобидан 685 та лойиҳа амалга оширилмоқда, - деди вазир.
Қозоғистон футбол федерацияси бош котиби Давид Лория хусусийлаштириладиган футбол клубларини номлади.
— Давлат раҳбари томонидан Миллий қурултойнинг 4-йиғилишида берилган кўрсатмаларни бажариш мақсадида Қозоғистон футбол федерацияси профессионал футбол клубларини хусусийлаштириш ва тижоратлаштириш устида иш олиб бормоқда. 2025 йил 30 октябрда “Қайсар” футбол клуби расман хусусий мулкка ўтказилди ва «TAU Group LTD» раҳбари Исламғали Қозбақов бошқарувига ўтказилди. Шаҳар ҳокимлиги футбол академиясини қуриш учун ер участкасини ажратди. Умумий инвестиция ҳажми 12 миллиард тенгени ташкил этади, — деди у.
Унинг сўзларига кўра, «Қизилжар СК» футбол клубини хусусийлаштириш жараёни шу йилнинг 15 ноябрида якунланади. Инвестор клубни ривожлантириш, инфратузилмани таъминлаш ва ёш футболчиларни тайёрлаш учун ҳар йили камида 1 миллиард тенге ажратишга ваъда берди.
Шу билан бирга, Олжас Бектенов 8 та вилоят ҳокимларига футбол клубларини хусусийлаштириш бўйича ишларни кучайтиришни топширди.
— Тадбиркорлар Президентнинг футбол клубларини хусусийлаштириш бўйича мурожаатига жавоб беришмоқда. Биз профессионал спорт учун сифатли захира яратишимиз керак. Шунингдек, спорт мактаб-интернатларини ривожлантиришга ҳам эътибор қаратиш лозим. Бир қатор ҳудудларда, масалан, Улитау, Абай, Алмати ва Қостанай вилоятларида ҳали ҳам бундай муассасалар мавжуд эмас. Атирау вилоятида давлат-хусусий шериклик доирасида спорт мактаб-интернатини қуриш лойиҳаси амалга оширилмоқда. Бу ижобий тажрибадан фойдаланиш мумкин, — деди Олжас Бектенов.
Қозоғистон сув спорти федерацияси бош котиби Дмитрий Баландин 2026 йилда сузиш Алмати ва Астана шаҳарларининг ўрта таълим ўқув дастурига киритилишини таъкидлади.
— Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, 2024 йилда дунёда 235 мингдан ортиқ одам чўкиб кетган, улардан 82 минг нафари 1 ёшдан 14 ёшгача бўлган болалар эди. Бу рақам аҳолига сузишнинг асосий кўникмалари ва сувда хавфсизликни ўргатиш нақадар муҳимлигини кўрсатади. Шу муносабат билан Таълим-маориф вазирлиги билан биргаликда дастурни амалга ошириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Унинг доирасида сузиш дарслари жисмоний тарбия тизимига киритилади ва мактаб ўқув дастурининг бир қисмига айланади, — деди Д. Баландин.
Йиғилиш кун тартибидаги масалаларни муҳокама қилгандан сўнг, Бош вазир бир қатор аниқ кўрсатмалар берди.
— Биринчидан, мен вилоят ҳокимликлари ва Туризм ва спорт вазирлигига жорий йилнинг 20 декабрига қадар 2026–2028 йилларга мўлжалланган спорт инфратузилмаси ва оммавий спортни ривожлантириш бўйича йўл хариталарини ишлаб чиқиш ва тасдиқлашни топшираман. Иккинчидан, Ақтўбе, Қарағанди, Туркистон, Жамбил, Манғистау, Атирау вилоятлари ва Чимкент ҳамда Астана шаҳарлари ҳокимлари футбол клубларини хусусийлаштириш учун инвесторларни жалб қилиш ишларини кучайтиришлари керак. Учинчидан, вилоят ҳокимликлари оммавий спортни ривожлантириш ва мураббийлар ва инструкторлар сонини, айниқса қишлоқ жойларда кўпайтиришни таъминлаш мақсадида "Арзон спорт" лойиҳасини амалга оширишлари керак, — деди Ҳукумат раҳбари.
