Бутун дунё бўйлаб умр кўриш давомийлиги пандемиядан олдинги даражага қайтди
ASTANA. Kazinform - Янги йирик тадқиқотга кўра, ҳудудлар бўйича сезиларли фарқ сақланишда давом этса-да, дунёда умр давомийлиги пандемиягача бўлган даражага қайтади, дея хабар беради Euronews.
COVID-19 пандемияси 2020 йили бутун дунё бўйлаб тарқалганида, у глобал миқёсда ўлимнинг асосий сабабига айланди ва шу билан бирга умр давомийлиги ҳам қисқарди. 2021 йили туғилган одамлар ўртача ҳисобда 71,7 ёшгача яшаши тахмин қилинмоқда.
Бироқ 2023 йилга келиб, COVID-19 ўлим сабаблари орасида бир неча сурункали касалликлар — Альцгеймер касаллиги ва неонатал бузилишлардан сўнг 20-ўринга тушди. Жаҳон бўйича умр давомийлиги 73,8 ёшгача ошди.
The Lancet тиббиёт журналида чоп этилган тадқиқотга кўра, ҳозирда сурункали касалликлар бутун дунё бўйлаб ўлим ва касалликларнинг қарийб учдан икки қисмини ташкил этади, бунда юрак-қон томир касалликлари, инсульт ва диабет етакчилик қилмоқда.
Семизлик, чекиш ва ҳавонинг ифлосланиши каби хавф омиллари сурункали касалликларнинг ривожланишида муҳим роль ўйнайди ва агар улар бартараф этилса, дунёдаги барча ўлим ва ногиронликнинг деярли ярмини олдини олиш мумкин, дейди тадқиқотчилар.
“Дунёда қариб бораётган аҳолининг жадал ўсиши ва юзага келаётган хавф омиллари глобал соғлиқни сақлаш муаммоларининг янги даврини бошлаб берди”, - деди тадқиқот ўтказган АҚШдаги Соғлиқни сақлаш ўлчовлари ва баҳолаш институти (IHME) директори, профессор Кристофер Мюррей.
Мюррей жамоаси бутун дунё бўйлаб ҳамкасблари билан ҳамкорликда 1990 йилдан 2023 йилгача бўлган даврда 204 мамлакат ва ҳудудда 375 та касаллик ва жароҳатлар ҳамда 88 та хавф омиллари ҳақидаги маълумотларни таҳлил қилди.
Улар маълумотларни Европанинг бешта йирик давлати: Франция, Германия, Италия, Испания ва Буюк Британия бўйича ажратдилар. 2023 йилда ушбу мамлакатларнинг ҳар бирида ўлимнинг асосий сабаби юрак касалликлари эди. Фақатгина Францияда ўпка саратони биринчи ўринни эгаллади.
Ушбу бешта Европа давлатида ўртача умр кўриш ҳам дунёнинг бошқа қисмларига қараганда анча юқори эди: Германияда 80,9 ёшдан, Испанияда 83,2 ёшгача.
Тадқиқотчилар, шунингдек, Шимолий ва Лотин Америкасида ўз жонига қасд қилиш, гиёҳвандлик ва спиртли ичимликларни истеъмол қилиш, Саҳрои Кабирдан жанубий Африкада юқумли касалликлар ва бахтсиз ҳодисалар туфайли ўсмирлар ва ёшлар ўртасида ўлим даражаси ортиб бораётганидан хавотирда.
"Бу топилмалар ҳукумат ва соғлиқни сақлаш раҳбарлари учун соғлиқни сақлаш эҳтиёжларини ўзгартираётган хавотирли тенденцияларга тез ва стратегик жавоб бериш учун қўнғироқ бўлиши керак", - деди Мюррей.
