Бу қадам қозоғистонликлар учун фойдали бўлиши керак — АҚШ экспертлари бир палатали Парламент ҳақида
АSTANА.Кazinform - Америкалик экспертлар Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаевнинг 2027 йилда Сенатни тарқатиш бўйича референдум ўтказиш ташаббусини олқишлади, деб хабар беради Кazinform агентлиги мухбири.
«Second Floor Strategies LLC» консалтинг фирмаси президенти Уайлдер Алехандро Санчеснинг фикрича, қайси тизим мамлакат учун энг самарали эканлигини аниқлаш ҳар томонлама муҳокама қилишни талаб қилувчи мураккаб масаладир.
Экспертнинг фикрича, Қозоғистон бу мавзуни муҳокама қилаётган ягона давлат эмас.
Мисол учун, июнь ойида Daily Star Бангладешга иккинчи палата кераклиги ҳақида хабар берди.
– Ҳар бир палатанинг функцияларини белгилаш – агар тўғридан-тўғри халқ ваколати туфайли қуйи палата молиявий масалаларда ва Ҳукуматни шакллантиришда, юқори палата эса қонун ҳужжатларини қайта кўриб чиқишда устувор аҳамиятга эга бўлса – бу икки палатали тизим самарадорлигини оширишда ҳал қилувчи аҳамиятга эга, – дейилади мақолада.
Хундди шундай, 2024 йилда Перунинг бир палатали Конгрессида икки палатали тизимга қайтиш масаласи муҳокама қилинди ва овозга қўйилди. Шундай қилиб, Перу Қозоғистондан қарама-қарши йўналишни танлади.
— Мамлакат манфаатларига тўлиқ хизмат қиладиган конгресс ёки парламентни ташкил қилишнинг мукаммал формуласи йўқ, - деди Уайлдер Алехандро Санчес.
Албатта, бир палатали ёки икки палатали парламентнинг афзалликлари ва камчиликлари бор. Фақат битта палатанинг мавжудлиги бюрократик харажатларни камайтириши ва қарорлар қабул қилиш жараёнини тезлаштириши мумкин. Бироқ, бундай вазиятда Қозоғистон халқининг айрим ижтимоий гуруҳлари қонун ижодкорлиги жараёнида етарлича вакиллик қилмаслиги мумкин.
— Қозоғистон парламентини ўзгартириш бўйича ҳар қандай тажриба, агар у биринчи навбатда Қозоғистон халқи манфаати учун ишламаса, барбод бўлади, — деб ҳисоблайди Санчес.
Экспертни “бир палатали тизим сиёсий партиялар ва кичик, алоҳида шаҳар ва қишлоқлар аҳолиси учун кўпроқ вакилликни таъминлай оладими?” деган савол қизиқтиради.
Евроосиё маркази вице-президенти Ральф Винни фикрича, Қозоғистон халқи учун мақсад ва имтиёзлар аниқ белгиланиши керак.
Парламентни бир палатали қилиш орқали Президент Қозоғистон халқининг ўз мамлакати тараққиёти йўналишини белгилашдаги ролини кучайтиришини намойиш қилиши керак. Балки бир палатали қонун чиқарувчи орган каттароқ натижаларга эришиш имконини берар. Демократик жараёнларни ҳимоя қилиш ва сақлашга мўлжалланган ўзаро тийиб туриш ва мувозанатга эга парламент тизими Қозоғистон халқи учун энг самарали вариантдир, - деди Ральф Винни.
Давлат департаментининг собиқ юқори мартабали ходими (исмини ошкор этишдан бош тортган) буни баҳолади. Унинг фикрича, Сенатни сақлаб қолиш, ўзгартириш ёки тарқатиб юбориш масаласини Қозоғистон фуқаролари ҳал қилади.
– Қозоғистон ҳудуди бўйича дунёдаги тўққизинчи йирик давлат бўлгани учун мамлакат ҳудуди ва фуқаролари дуч келадиган турли вазиятлар ва эҳтиёжлар Астанада адолатли ифодаланиши муҳим. Турли ижтимоий гуруҳлар ўз фикрларини билдириш имкониятига эга бўлиши керак, — деди у.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ бир палатали Парламент масаласида россиялик экспертларнинг фикрини берган эдик.
