160 миллиард тенгелик инвестициялар ва транзит лойиҳалари: сиёсатшунос Тоқаевнинг Туркияга ташрифи аҳамияти ҳақида
ASTANA. Kazinform – Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаевнинг Туркияга расмий ташрифи ўзгариб бораётган геосиёсий вазиятда мамлакат ташқи сиёсатининг муҳим қадами ҳисобланади. Бу ҳақда Kazinform мухбирига берган интервьюсида сиёсатшунос Султан Акимбеков фикр билдирди.
– Ҳозирги геосиёсий вазият шароитида Президент Қасим-Жомарт Тоқаевнинг Туркияга расмий ташрифи қандай аҳамиятга эга, деб ўйлайсиз?
– Бугунги шиддатли ва нотинч замонда Президентнинг Туркияга ташрифи жуда муҳим воқеа ҳисобланади. Айниқса, Туркиянинг бугунги геосиёсий жараёнлардаги ўрни ва роли нуқтаи назаридан. Бу фақат Яқин Шарқ ёки унинг яқинидагина эмас. Туркия ўзининг фаол ташқи сиёсати орқали таъсир кўрсатмоқда.
Айни пайтда Анқаранинг турли тарафлардаги кучлар билан мулоқот қила олиш қобилияти жуда ҳам талаб этилмоқда. Бугунги дунёда мафкуравий эмас, балки прагматик ёндашувлар асосий ўринга чиқмоқда ва Туркия бу янги тенденцияларга мос келади.
– Ташриф доирасида Давлат раҳбари турк ишбилармонлари билан учрашув ўтказди ва у ерда логистика соҳасидаги ҳамкорлик масалаларига алоҳида эътибор қаратилди. Сизнингча, Қозоғистон учун бу соҳада қандай истиқболлар очилмоқда?
– Ҳозирги кунда Қозоғистон учун Туркия энг муҳим ташқи сиёсий ҳамкорлардан биридир. Бу фақат умумий туркий илдизлар сабаб эмас – икки давлат Туркий давлатлар ташкилоти доирасида ҳамкорлик қилмоқда.
Туркия глобал ва минтақавий геосиёсатдаги фаол иштирокчи сифатида Қозоғистоннинг кўп йўналишли сиёсатида катта ўрин эгаллайди. Биз ҳозир кўрмоқдамизки, минтақавий давлатлар тарихан бу ҳудудда фаолият юритиб келган йирик кучларнинг ўрнини тобора кўпроқ тўлдирмоқда. Туркия улар орасида ўзининг ташқи сиёсатдаги фаоллиги ва Марказий Осиё мамлакатлари билан анъанавий яқин муносабатлари билан ажралиб туради.
– Музокаралар якунлари бўйича 160 миллиард тенге миқдорида инвестиция жалб этилиши айтилди. Жорий иқтисодий шароитда Қозоғистон ва Туркия ўртасидаги инвестициявий ҳамкорлик қай даражада аҳамиятли, деб ҳисоблайсиз?
– Туркия иқтисодий ҳамкор сифатида катта аҳамиятга эга. Хусусан, транспорт йўлакларини ривожлантириш нуқтаи назаридан. Қитъанинг марказида жойлашган Қозоғистон учун барча йўналишдаги транспорт маршрутлари – Шимол-Жануб, Ғарб-Шарқ – жуда муҳим. Улар мамлакатимизни транзит ҳудудига айлантириш ғоясини амалга оширишга ёрдам беради, бу эса иқтисодиёт учун фойдалидир.
Бу жиҳатдан Каспий орқали, Кавказ ва Туркия йўналишида амалга оширилаётган, хусусан, Ўрта йўлак лойиҳалари орқали биз Ўрта ер денгизи ва Европа бозорларига чиқиш имкониятига эга бўламиз. Шу ўринда Боку-Жейҳон нефть қувури лойиҳасини эслаш мумкин.
– Бугунги кунда Туркия ташқи сиёсий ва иқтисодий ҳамкор сифатида қай даражада муҳим?
– Албатта, ҳар қандай мамлакат учун янги инвестициялар доимо муҳим. Туркиянинг Қозоғистондаги инвестициясининг ўзига хос жиҳати – уларнинг диверсификация қилинганлиги ва кўплаб лойиҳаларга йўналтирилганидир. Яъни, катта иқтисодиётлар инвестициясига хос йирик корхоналар эмас, балки кўп тармоқли, амалиётга яқин инвестиция тури. Бу – бошқача тажриба, лекин у ҳам Қозоғистон иқтисодиёти учун жуда муҳим. Туркия бизнеси ўз вақтида Европа тажрибасини қабул қилган, рақобатбардош ишлаб чиқаришларни яратган ва кейинчалик уларни Туркияда ва минтақа давлатларида амалга оширган.
